Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη   

 

Η Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη Συντ/χος εκπαιδευτικός  σήμερα, γεννήθηκε στο Πετροκεφάλι Ηρακλείου Κρήτης μεγάλωσε στο Ηράκλειο,  ζει στην Αθήνα  τώρα και 50 χρόνια. Είναι  παντρεμένη με τον Πολυχρόνη Λούμου τέως  Υπαρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος,  έχει τρία παιδιά - Καθηγητές Κλασικών Σπουδών- και τέσσερα εγγόνια. Γονείς της οι αείμνηστοι  Δάσκαλοι Αντώνης Μαρκάκης γέννημα-θρέμμα  Πετροκεφαλιού και Μαρίκα Μαυραντωνάκη-Μαρκάκη γέννημα-θρέμμα Θραψανού Πεδιάδος.

      Πτυχιούχος  της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου Κρήτης.

Από τα νεανικά της χρόνια  ασχολείτο με το γράψιμο (συμμετοχή στην Ἑγκυκλοπαίδεια του Δημοτικού Σχολείου»»,  εκδοτικό Οίκο «Νικόδημος» σε σχολικά βοηθήματα κ.ά.)

 Εργάστηκε σε Δημόσια και Ιδιωτικά Σχολεία Ηρακλείου-Αθηνών. Παράλληλα με την εκμάθηση  ξένων γλωσσών(ΓαλλικάᾹγγλικά) παρακολούθησε Σεμινάρια Παιδαγωγικής-Φιλολογίας.

Αρθρογραφεί σε Φιλολογικές εφημερίδες (ΝΟΥΜΑΣ) Λογοτεχνικά περιοδικά (ΝΕΑ ΣΚΕΨΗ- ΝΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ κ. ά.) Ημερήσιο και περιοδικό τύπο, ( ΕΣΤΙΑ, ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ, ΠΑΤΡΙΣ, ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ, ΛΑΚΩΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ- ΚΡΗΤΙΚΑ ΝΕΑ κ. ά.)  με  άρθρα ποικίλου περιεχομένου..

 Η βιβλιοκριτική της για το βιβλίο «Νίκος Κατσαράκης, ένας Κρητικός Οδυσσέας, δρόμοι και σταυροδρόμια της ζωής του και η πνευματική του δημιουργία» του Ζαχαρία Μαθιουδάκη, συμπεριλαμβάνεται στη διευρυμένη έκδοσή του στα Ελληνικά και Γερμανικά: «Νίκος Κατσαράκης ENAΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ» στα ελληνικά 2009 και «Nikos Κatsarakis EIN KRETISCHER ODYSSEUS στα γερμανικά 2009.

Στις δραστηριότητές της περιλαμβάνονται ανακοινώσεις, διαλέξεις, ομιλίες, βιβλιοπαρουσιάσεις σε  χώρους της Πρωτεύουσας ( Κέντρο Δικανικών Μελετών-Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων- Φοιτητική Εστία Π. Α.  κ.ά.) και όχι μόνο.

Αδελφή του Φιλοσόφου-Κοινωνιολόγου Μανώλη Μαρκάκη  ασχολείται μετά το θάνατό του, με το πλούσιο έργο του,. 

Με τη συμπλήρωση πέντε χρόνων (2006) από το πέρασμα του στην αιωνιότητα έγραψε και  κυκλοφόρησε  βιβλίο- αφιέρωμα με τίτλο:  «ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ:Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας» (2006) Εκδόσεις  ΔΡΟΜΩΝ σελ. 354.

   Εμπνεύστρια  σύστασης  Δημοτικής Βιβλιοθήκης  στις Μοίρες ( έδρα του Δήμου ΦΑΙΣΤΟΥ) Ηρακλείου Κρήτης, προσφέροντας μέρος της προσωπικής Βιβλιοθήκης του αδελφού της και δικιάς της, αλλά και εμπλουτίζοντάς την  συνεχώς  με δωρεές  φίλων και γνωστών. Μέχρι σήμερα  έχει αποστείλει  γύρω στις 7.000 τίτλους αξιόλογων βιβλίων. 

Η Βιβλιοθήκη με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου φέρει το όνομα

 « Μανώλης Μαρκάκης».

 

                  Μέλος:

 

-«Εταιρεία φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου»

- «Κοινωφελής Επιστημονική Εταιρεία Ερεύνης του Ελληνορθόδοξου Βυζαντινού Πολιτισμού»

-  «Ένωσης Συντακτών Κρητικού Τύπου » κ.ά.

                            Έργα:

1)    «ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ:Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας» 2006 Εκδόσεις  ΔΡΟΜΩΝ σελ. 354.

2)    «Ο Νίκος Καζαντζάκης με τη  γραφίδα  του ΜΑΝΩΛΗ ΜΑΡΚΑΚΗ» 2008  σελ.  52

3)    « Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ  γράφει για τον Δάσκαλό του Παναγιώτη Κανελλόπουλο» 2008 σελ. 58

4)     «Ταξιδιωτικοί Συλλογισμοί: περιήγηση  στην πολιτισμική Ευρώπη και Αίγυπτο» 2010 εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ  σελ. 202

       5) «Παιδαγωγικἠς Απάνθισμα» 2015 εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ σελ. 238

            

                           

              

                        Συμμετοχή:

 

1)     « Επιστημονικό Συνέδριο  για τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟ»  Αθήνα   2013

 

2)     Τριήμερο Συνέδριο «Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας» Δήμου Φαιστού 2016

 

3)           «Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής λογοτεχνίας» Χάρη  Πάτση 2009 τόμ.   24^ος  

4)      « Ανθολογία: Ποίησης-Διήγημα» Πολιτιστική  Συνεργασία τόμ. Ε ^ος   2008

5)         «NEA ΣΚΕΨΗ» Διμηνιαίο περιοδικό Λόγου & Τέχνης τ.494 (7-8) 2007

      6) «Σχολική Υδρία» (πρώην «Εγκυκλοπαίδεια Δημοτικού Σχολείου»)1970-74

 

- Συμμετοχή στο κεφάλαιο  «Διάλογος και μαρτυρίες»  των βιβλίων του Φιλοσόφου Νίκου Μακρή:

 

1)    « ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ» Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2007

 2)    «ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΣ ΝΟΣΤΟΣ» Εκδόσεις   

                ΔΡΟΜΩΝ 2008

 3)   «ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ  » Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2009

 4)  «  ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ  » Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2010

 5)    «Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ   » Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2011

 6)   «Η ΠΡΩΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ » Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2012

 7)  «ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ » Εκδ.  ΔΡΟΜΩΝ 2013

  8)  «Η ΠΡΩΤΙΣΤΗ ΓΝΩΣΗ» Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2014

  9)  «ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΗ

                     ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ» Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2015

10. «ΓΛΩΣΣΑ & ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ»  Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ 2016

 

                            ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ΄

Πολυετή συνεργασία και ενεργό Μέλος του Κέντρου Δικανικών Μελετών του Καθηγητή Κώστα Μπέη

 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

“ΔΡΟΜΩΝ”

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

Ν. Πλαστήρα 202 – 13562, Αγ. Ανάργυροι

Τηλ. & Fax: 210-26.17.648

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

ΤΙΤΛΟΣ: "Μανώλης Μαρκάκης -Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας" ΣΕΛΙΔΕΣ: 336 (+16 φωτογραφικό ένθετο)

ΤΙΜΗ: 20 €

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: "ΔΡΟΜΩΝ"

ISBN: 960-8330-43-2

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις "ΔΡΟΜΩΝ" το βιβλίο της εκπαιδευτικού Κλειώς Λούμου-Μαρκάκη, με τον τίτλο: "Μανώλης Μαρκάκης -Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας"

Πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι του πνεύματος δε φεύγουν ποτέ, αλλά ότι είναι πάντα ανάμεσά μας, μας νουθετούν και μας διδάσκουν με το έργο τους, θεώρησα χρέος μου να φέρω στη δημοσιότητα τον άνθρωπο Μανώλη Μαρκάκη, όπως τον βίωσα αναπολώντας την πορεία του από τα πρώτα-πρώτα χρόνια της σύντομης ζωής του μέχρι το πρόωρο και ξαφνικό πέρασμά του στην ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ.

Στις σελίδες αυτές παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό μέρος της πνευματικής του δημιουργίας (επιστημονικό-λογοτεχνικό), αρχής γενομένης από τα πρώτα γραπτά και δημοσιεύσεις του σε ηλικία 15 ετών, αποσπάσματα από αυτοτελείς εκδόσεις, δημοσιεύσεις, μεταφράσεις, ένα μικρό μέρος από το ανέκδοτο έργο του, επιστολές, κριτικές που βρέθηκαν στο αρχείο του και κατάλογος των δραστηριοτήτων του ( συνέδρια, ομιλίες, διαλέξεις, βιβλιοκρισίες, δοκίμια, σκόρπιες δημοσιεύσεις...) Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

Ας δούμε όμως και τις απόψεις δύο πνευματικών ανθρώπων για τον Μανώλη Μαρκάκη: του Δρ Φιλοσοφίας και Συγγραφέα, κ. Νίκου Μακρή, καθώς και της γνωστής Ηθοποιού κ. Άννας Συνοδινού:

ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ

Ιστορικός των εκδιπλώσεων του πνεύματος, λογοτέχνης και στοχαστής ο αείμνηστος Μανώλης Μαρκάκης που μας άφησε νωρίς, θα παραμένει κοντά μας με το επιβλητικό και τόσο γόνιμο έργο του το οποίο θα εκτιμηθεί αναμφισβήτητα απ' τους επερχόμενους. Στις σελίδες του ο στοχαστής μιλάει στο σύγχρονο άνθρωπο με την ελληνική φωνή η οποία είναι εξ' ορισμού οικουμενική, κοινωνεί με τις μεγάλες κατακτήσεις του λόγου και της τέχνης, ανοίγει ορίζοντες και υποψιάζει δημιουργικά.

Οι απέραντες γνώσεις του Μανώλη Μαρκάκη αδελφώνονται δημιουργικά με τον προσωπικό του στοχασμό και ο αναγνώστης των βιβλίων του νοιώθει πως αυλίζεται στον κόσμο της ωραιότητας υπό τα βήματα ενός τόσο διεισδυτικού και φιλόξενου στοχαστή... Νίκος Μακρής (Δρ. Φιλοσοφίας)

* * *

Ο ποιητής Μανώλης Μαρκάκης ως γνήσιος Έλληνας στάθηκε απέναντι στην αντίληψη της ιστορικής κοσμοθεωρίας και βιοθεωρίας, ολόρθος με το είναι του και έζησε με την ψυχή του, τη λογική, τη μεταφυσική, την επιστημολογία, το δίκαιο και την αισθητική του πολιτισμού. Και τη γεύτηκε από τις διηγήσεις για την αρχή των όντων του αρχαιότερου ποιητή μας, του Ομήρου, αυτόν που ονόμασε τον “Ώκεανό” ποτάμιο Θεό ως αρχή των όντων .

Το ποιητικό έργο του Μαρκάκη μαρτυρά διαρκώς την παρουσία της γενετικής αρχής του νερού και του φωτός, της φωτιάς δηλαδή. Ο Μανώλης Μαρκάκης ως οντότητα σπάνιας ευαισθησίας δεν πέτρωσε πάνω στα θεωρήματα της έρευνας περί τας αρχάς του κόσμου, συνέζησε με αυτές μέσω των ανθρώπων και των φίλων του, για να μας μεταδώσει πληροφορίες πάνω στο φαινόμενο της ζωής... Άννα Συνοδινού (Ηθοποιός)

Με την παράκληση δημοσίευσης

;

H ENNΟIΑ THΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΑΠΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ

                                ΑΠΟΨΗΣ 

 

 Από παιδαγωγική άποψη η έννοια της  παρουσίας έχει ιδιαίτερη

σημασία. Σ’ αυτήν στηρίζεται η όλη επιτυχία του εκπαιδευτικού έργου.

Η παρουσία του εκπαιδευτικού  όλων των βαθμίδων αλλά περισσότερο

της Στοιχειώδους  και Μέσης Εκπαίδευσης   είναι καθοριστική, 

επηρεάζει  και χαράζει την  όλη εξέλιξη  του μαθητή.

« Το ζειν στους γονείς μου και το ευ ζειν στο δάσκαλό μου»

είπε ο Μέγας Αλέξανδρος.

    Ο δάσκαλος  διδάσκει- προσφέρει- δημιουργεί.

Είναι γνωστό ότι η πρώτη μαθητεία χαράσσεται βαθιά στη μνήμη

όλων μας, όταν μάλιστα οι άνθρωποι αυτοί  ξεχωρίζουν σε ύφος, ήθος,

συμπεριφορά, επιστημονική κατάρτιση, δεν λησμονούνται ποτέ.

   « Καθίστε κυρία» άκουσα πριν από  αρκετά χρόνια, να μου λέει με σεβασμό  μια  δεσποινίδα  γύρω στα 25 στο μέσον μεταφοράς  που  πήρα,  επιστρέφοντας στο σπίτι μου.  Παραξενεύτηκα, γιατί δεν ήμουν και τόσο μεγάλη  στην ηλικία. και όπως είδα, υπήρχε  και άλλη επιβάτης  μεγαλύτερη από εμένα.

Στη συνέχεια,  με ρώτησε: « Με θυμάστε κυρία, ήμουν μαθήτρια σας  στο σχολείο τάδε την τάδε σχολική χρονιά».

Φυσικά συγκινήθηκα  και προσπάθησα   να  φέρω στην μνήμη μου την εν λόγω μαθήτρια, την οποία και θυμήθηκα. Ήταν από τις μαθήτριες που ξεχώριζαν.

      Σε   όλες τις ηλικίες της ζωής, συχνά  έρχεται στη μνήμη μας,  η προσωπικότητα κάποιου ή κάποιων εκπαιδευτικών,  που  παράλληλα με τα διδακτικά τους  καθήκοντα,  πέτυχαν   με  ανεξίτηλα γράμματα να χαράξουν την παρουσία τους στην ψυχή μας.

    « Μια κουβέντα του δασκάλου φτάνει να σου αλλάξει όλη σου τη ζωή» γράφει ο Αλέξανδρος Τομπάζης .

Σελίδες-σελίδες, νουβέλες, διηγήματα και βιβλία έχουν γραφεί και αφιερωθεί στον  «ΔΑΣΚΑΛΟ».

     Χαρακτηριστική η αφιέρωση του Ιωάννη Μουρέλλου *  ( «Ο Δάσκαλος» 1948).

 «Αφιερωμένο στο Γιάννη Σταυρακάκη που μ’έκαμε  από τα παλιά

χρόνια να  ζηλέψω, γιατί δεν ήμουν δάσκαλος και να  φιλοδοξήσω να

διδάξω κι εγώ μ’ άλλο δρόμο τους συνανθρώπους μου».

   Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί.

 Η  δουλειά του  δεν είναι επάγγελμα είναι λειτούργημα.

Για να γίνεις εκπαιδευτικός,   δεν αρκούν οι παιδαγωγικές – διδακτικές-παιδοψυχολογικές γνώσεις. Δε φτάνει η επιστημοσύνη , η άριστη επαγγελματική κατάρτιση, η  μεταδοτικότητα, η συμπεριφορά, η  πρότυπη και  αξιοπρεπής εμφάνιση και τόσα άλλα. Οφείλεις  παράλληλα στον σχολικό χώρο και ειδικά  μέσα στις αίθουσες  διδασκαλίας, να είσαι  πρόσχαρος, εύχαρης,γλυκός,  πάντα πρόθυμος  να  σταθείς  κοντά στο μαθητή και πάνω απ’ όλα ν’ αγαπάς το παιδί.

Για τη μεγάλη σημασία της αγάπης  στο παιδί,  η Ακαδημία Αθηνών

πριν από πολλά-πολλά χρόνια,  προκήρυξε διαγωνισμό   συγγραφής

βιβλίου με θέμα: « Η αγάπη ως παιδαγωγικός παράγων» όπου   ο

συγγραφέας έπρεπε  ν’ αποδείξει με παραδείγματα  παρμένα από τη

ζωή  των παιδιών,  πως η μεγαλύτερη δύναμη που μπορεί να

συντελέσει στην ανατροφή του παιδιού είναι η αγάπη. Αν ο δάσκαλος

 

 

 

κατορθώσει να  πετύχει την αγάπη των παιδιών πέτυχε  το σκοπό του.

Από την αγάπη  αυτή, εύκολα θα  ξεπηδούσε  η μόρφωση του παιδιού

και το σοβαρότερο  η « διάπλαση του χαρακτήρα του».

Το θέμα πολύ ενδιαφέρον και οι συγγραφείς -δάσκαλοι της  εποχής,

κατέθεσαν τις απόψεις τους βάση  γνώσεων και  εμπειριών τους.

«Προνόμιο  του εκπαιδευτικού»  κατά τον G. Steiner, είναι «να  αφυπνίζει  σ’ ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα  δυνάμεις  και όνειρα που είναι πέρα από τα δικά του, να  παρακινεί τους άλλους  να αγαπήσουν αυτά που εκείνος  αγαπάει  και να κάνει  το εσωτερικό του παρόν δικό τους  μέλλον».

            «Στο Δάσκαλο»         

        «Σμίλεψε πάλι δάσκαλε ψυχές

        κι ότι απόμεινε ακόμη στη ζωή Σου

        μην αρνηθείς! Θυσίασέ το,

        ως στη στερνή πνοή Σου.

 

        Χτισ’ το παλάτι δάσκαλε σοφέ!

       Κι αν λίγη δύναμη μέσ’ το κορμί Σου μένει

      μην κουραστείς, είναι η ψυχή Σου ατσαλωμένη.

    

          Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθιά,

        ο πόλεμος να μην μπορεί να τα γκρεμίσει.

        Σκάψε βαθειά:

        Τί  κι αν πολλοί, σ’ έχουνε λησμονήσει;

       

         Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί,

         τα βάρη που κρατάς σαν  Άτλαντας στην πλάτη.

         Υπομονή! Υπομονή!

         Χτίζε σοφέ της κοινωνίας το παλάτι».

                                                  Νίκος  Κατσαράκης **

  Τα σχολικά  χρόνια,  είναι:

Ορόσημο  που χαράσσει  τη γήινη  διαδρομή μας.

Αφετηρία  της εξελικτικής πορείας μας  μέσα στην κοινωνία.

Ένας από τους πιο σπουδαίους σταθμούς της ζωής μας.

Το σχολείο όλων των βαθμίδων και ειδικά η Πρωτοβάθμια εκπαίδευση που ξεκινά στα 6 χρόνια  είναι πολύ σημαντική και καθοριστικής σημασίας.

Το Δημοτικό σχολείο είναι  ο χώρος,  που ο νέος άνθρωπος εκτός από

τη διάθεση για γνώσεις που προκαλούν  οι προϋποθέσεις οι οποίες

δημιουργούνται  μέσα από τα ενδιαφέροντα, θα κοινωνικοποιηθεί, θα

συνάψει φιλίες, θα μάθει να συμπεριφέρεται και να δημιουργεί με

συνομηλίκους του.

    Στο σχολικό περιβάλλον όχι μόνο θα «μάθει γράμματα» και

θ’  απασχολείται αλλά θα έχει αφορμές  για δράση. Η οποία δράση καθώς είναι τάση αυτόματη και ενεργητική  σε  κάθε άνθρωπο, συντελεί στην απόκτηση  μάθησης.

Αποτέλεσμα της ενεργητικής  τάσης  του ατόμου καθώς είναι η μάθηση,  προκαλούμενη ή όχι από κάποιο ερέθισμα,  σκοπό έχει   την   καλύτερη προσαρμογή στο φυσικό  και κοινωνικό του  περιβάλλον· οι δε  μορφές της, είναι 

κατώτερες (εξυπηρέτηση βασικών αναγκών) και ανώτερες ( πνευματική καλλιέργεια).

Η θεωρία της  μάθησης κατά τον Piaget θεμελιώνεται  στην ανάγκη  προσαρμογής.

Η μάθηση δε μεταδίδεται αλλά οικοδομείται, γι αυτό θα πρέπει να είναι «ενεργητική συνεργασία»  δασκάλου- μαθητή.

          

                       «Προσευχή Δασκάλου»

           «… δώσε μου Κύριε  αγνότητα και βάθος.

             Κάμε  να μην  είμαι  περίπλοκος 

             ούτε κοινότυπος  στο καθημερινό μου μάθημα.

              Κάμε να υψώνω τα  μάτια επάνω

              από το πληγωμένο μου στήθος

               μπαίνοντας κάθε  μέρα  στην τάξη μου.

             Ας μην φέρνω μαζί μου  στην έδρα  τις  μικρές μου υλικές     

             μέριμνες,  τις κωμικές  λύπες μου.

             Κάμε το χέρι  μου   ελαφρότερο  στην τιμωρία

              και απαλότερο  στο χάδι. 

              Ας  επιπλήττω  απρόθυμα  για  νάμαι  βέβαιος

                πως τιμωρώ  από αγάπη.

             Το πλινθόκτιστο σχολείο μου 

              ας είναι καμωμένο  από πνεύμα.

              Οι φλόγες  του ενθουσιασμού μου

               ας γεμίζουν  τη φτωχή του είσοδο,

               τη γυμνή  αίθουσα του.

              Η καρδιά  μου ας είναι  στύλοι  του πιο δυνατοί.

           Κι η  θέληση μου χρυσάφι καθαρότερο

           απ’ τις κολώνες των  πλούσιων σχολείων…»

                                                   Γαβριέλα Μιστράλ στο  ***

  Με την είσοδο του μαθητή στο σχολείο, αρχινά και   η εγγράμματη  πορεία του.

Στον καινούργιο χώρο ο μικρός μαθητής που θα  περνά αρκετές ώρες της μέρας, πρωταρχική  σημασία έχει    η ανταπόκριση    στις προσωπικές του ανάγκες, ώστε να αισθάνεται  ευχάριστα. Απαραίτητη προϋπόθεση  της ευχάριστης αίσθησης,  η δυνατότητα συμμετοχής του  στη σχολική ζωή, πράγμα που επιτυγχάνεται με την περίσσια φροντίδα  των εκπαιδευτικών.

            

                «  Το σχολειό μου»

          «Στο σχολειό μου λογαριάζω

          και με προσοχή διαβάζω,

          γράφω, ζωγραφίζω, πλάθω,

          πάντα κάτι έχω να μάθω.

 

          Κι όταν κουραστώ λιγάκι

          μ’ ένα  ωραίο τραγουδάκι

         το μυαλό μου ξεκουράζω

         χαίρομαι  και διασκεδάζω.

                                             Κατίνα Παΐζη      

 

Στο σχολικό περιβάλλον το Α και το Ω είναι ο εκπαιδευτικός- η αίθουσα- οι συμμαθητές και συμμαθήτριες του. 

Η   αίθουσα διδασκαλίας και οι μεταξύ των μαθητών σχέση, είναι μέριμνα και

δουλειά του δασκάλου.

Το σπουδαιότερο όμως  είναι ο ίδιος  ο δάσκαλος. Η παρουσία, η

προσωπικότητα η συμπεριφορά  του  μέσα και έξω από την τάξη.

  Το έργο του δασκάλου   πολύ σπουδαίο  και για να επιτύχει, είναι απαραίτητα:

σταθερή προσπάθεια και  συνεχή  επαγρύπνηση.  

Παράλληλα με  την παροχή γνώσεων,  να εξασφαλίζει  την καλλιέργεια  και ανάπτυξη  των ικανοτήτων του μαθητή.

Καθήκον του   δεν είναι μόνο η υποχρέωση της μάθησης. Ο δάσκαλος

διαπλάθει χαρακτήρες, ετοιμάζοντας τον νέο άνθρωπο να ζήσει καλά

και να προσφέρει στην   κοινωνία του αύριο.

Να είναι οδηγός  δίπλα στο μαθητή και όχι ο «σοφός στην έδρα».

  Κατά τον Cleperende  βασικός σκοπός της αγωγής είναι η υποκίνηση  και η ανάπτυξη ενδιαφερόντων που έχουν εκδηλωθεί από τον μαθητή.

Αυθόρμητη  και διάχυτη καθώς  είναι  η παιδική περιέργεια μπορεί να

χρησιμοποιηθεί από τον εκπαιδευτικό, φτάνει  να κατευθύνεται σωστά.

Στόχος της εκπαίδευσης  δεν είναι  η αύξηση γνώσεων, αλλά οι ερεθισμοί  εκείνοι που θα φέρουν στην επιφάνεια τις επιδεξιότητες του μαθητή και θα τον βοηθήσουν ν’  ανακαλύψει και να επινοήσει  τις ικανότητές του.

     Η  «σχολική ατμόσφαιρα» πρέπει να είναι  ένας χώρος όπου θα κυριαρχεί  η ενεργή  και αμοιβαία συμπάθεια μεταξύ  δασκάλου και μαθητή.

Βέβαια, συνταγή γι αυτό δεν υπάρχει, εικάζεται όμως  ότι  το θερμό ενδιαφέρον, η προσπάθεια κατανόησης των αναγκών του μαθητή από την πλευρά του δασκάλου σε συνδυασμό  με φιλική διάθεση, επικοινωνιακή τάση, αμνησικακία, προθυμία εκ μέρους του μαθητή για να ευχαριστήσει τον δάσκαλό του, επιτυγχάνεται  η δημιουργία  καλών σχέσεων μεταξύ τους.

Έργο του εκπαιδευτικού να γνωρίσει  καλά το μαθητή ( χαρακτήρα,

ευαισθησία, χαρίσματα-ελαττώματα,  δυνατότητες  μάθησης,

ιδιαιτερότητες κλπ.) 

   Ο μαθητής επιζητά την συμπάθεια του δασκάλου σε ότι τον αφορά (συμπαράσταση σε λύπη-πόνο,  συμμετοχή σε χαρές του) και τον θέλει ,  συμπαίκτη στα παιχνίδια και ανταγωνιστή  στα αγωνίσματά του.

Η όλη  προσοχή του δασκάλου πρέπει να είναι  μάθηση χωρίς καταπίεση  και καλές σχέσεις  με έναν- έναν χωριστά και  με όλους μαζί τους μαθητές του.

  

                       «Page d’ ecriture»

 

                      « Δύο και δύο τέσσερα

                     τέσσερα και τέσσερα οχτώ

                     οχτώ και οχτώ κάνουν δεκάξι.

                     Επανέλαβε! Πες στον  δάσκαλο.

                     

                      Δύο και δύο τέσσερα

                      τέσσερα και τέσσερα οχτώ

                      οχτώ και οχτώ κάνουν δεκάξι.

                    

                      Αλλά  να το πουλάκι τραγουδά

                      που περνά στον ουρανό,

                     το παιδί  το βλέπει

                     το παιδί το ακούει

                     το παιδί το φωνάζει.

                 

                       Σώσε με παίξε μαζί μου πουλάκι.

                     Τότε το πουλάκι κατεβαίνει

                     και παίζει  με το παιδί.

                    

                      Δύο και δύο τέσσερα….

                     Επανέλαβε! Πες στο δάσκαλο.

                     Και το παιδί παίζει

                     το πουλάκι  παίζει μαζί του….

                     τέσσερα και τέσσερα  οχτώ

                     οχτώ και οχτώ δεκάξι.

                    

                     Και δεκάξι και δεκάξι τί κάνουν;

                     Δεν κάνουν τίποτα  δεκάξι και δεκάξι

                     και  προπάντων τίποτα  τριανταδυό όλα  όμοια

                      και αυτά δεν πετάνε.

 

                     Και  το παιδί ξέχασε το πουλάκι    

                     μέσα  στο γραφείο του

                       Kαι όλα τα παιδιά

                      περιμένουν το τραγούδι

                      και όλα τα παιδιά

                     περιμένουν τη μουσική.

     

                     Kαι οχτώ και οχτώ μπερδεύονται χωρίς  φωνή.

                      Kαι  τέσσερα και τέσσερα και δύο και δύο

                       χώνονται στον κάμπο  τους.

                      Kαι ένα και ένα δεν κάνουν ούτε  δύο 

                      ένα  και ένα  δεν πετούν το ίδιο

                      και το πουλάκι  τραγουδεί παίζοντας

                     και το παιδί τραγουδεί και ο καθηγητής  γελά:

 

                      Όταν  θελήσεις τέλειωσε  να κάνεις  τον γελωτοποιό

                       αλλά όλα τα άλλα παιδιά ακούνε  μουσική

                      και οι τοίχοι της τάξης.

                      Καταρρέουν ήσυχα και  οι πίνακες,

                       η μελάνη  ξαναγίνεται νερό,

                      τα γραφεία  ξαναγίνονται δένδρα

                      η κιμωλία  ξαναγίνεται  απόκρημνη  όχθη

                      Ο κονδυλοφόρος  ξαναγίνεται  πουλάκι»

                                                                           Jaques Prévert****

 

Πολύ δύσκολος  ο δρόμος του εκπαιδευτικού  γιατί έχει απέναντί του παιδιά·  είναι όμως  σίγουρο, ότι με κυρίαρχη πάντα την αγάπη εξασφαλίζεται η επιτυχία.

Για τις δυσκολίες του εκπαιδευτικού έργου  και τη διαφορά μετάδοσης γνώσεων άλλοτε και τώρα, ο Χρίστος Χριστοβασίλης  (1862-1937)στο Διήγημα « Του μικρού  σχολείου» σημειώνει:

« … θέλω να  παραστήσω στο σημερινό και τον αυριανό ελληνικό  μαθητικό κόσμο, με πόσα  βάσανα  και πόσες τυραννίες και πίκρες  μάθαιναν οι καημένοι οι πατέρες  του τα γράμματα, που  μαθαίνει αυτός σήμερα ή θα  μάθει  αύριο με  τόση

λευτεριά, με τόσες  διασκεδάσεις , με τόσα  χάδια και με τόσες ευκολίες, έχοντας  δασκάλους  όχι  κακουργομαθημένους τυραννίσκους κι αγράμματους το πλειότερο, αλλ’ ήμερους ανθρώπους, φίλους του αληθινούς και μόνο μεγαλύτερους στην ηλικία και στις γνώσεις».

Ο  Τολστόι στη  «Γιασνάγια Πολιάνα» γράφει για τη μέθοδό που

εισήγαγε και γιατί τον βόλευε, και για τη φύση του δεν μπορούσε να

είναι αυστηρός κι αυταρχικός με τους μαθητές του.

Αλλά  και ο  Ιωάννης  Κονδυλάκης   στη Νουβέλα του  « Όταν ήμουν

δάσκαλος» το 1916,  περιγράφει τη ζωή του, τα προβλήματα που

αντιμετώπισε στη διδασκαλία του και την εφαρμογή της «ελευθέρας

διδασκαλίας», τα χρόνια που  ήταν  δάσκαλος στο Γεράνι Κυδωνίας

στην Κρήτη.

Χαρακτηριστικός  και ο εναρκτήριος  χαιρετισμός του στους μαθητές :

 « Δεν  είμαι  από τους δασκάλους   τους οποίους  εγνωρίσατε  μέχρι

τούδε. Θέλω να γίνω  φίλος σας  και όχι τύραννος. Να φανώ ωφέλιμος

και όχι να σας κάμω δειλούς και ταπεινούς.

Να  με σέβεσθε  και να με  αγαπάτε και όχι  να με  τρέμετε.  Μερικοί

από σας άλλωστε κοντεύει να  έχετε την ηλικία μου. Έως χθες ήμουν κι

εγώ μαθητής και δεν επιθυμώ να με μισήσετε.

Δεν απαιτώ να μαθαίνετε μεγάλα πράγματα τα οποία να μην σας αφήνουν  καιρόν  να παίζετε, ως απαιτεί η ηλικία σας.  Αλλά τα ολίγα  αυτά  εννοώ να τα μαθαίνετε  καλά. Φρονώ ότι με το γλυκύ θα κάμομεν καλύτερα την  εργασία μας ενώ οι άλλοι δάσκαλοι  νομίζουν απαραίτητο το ξύλο και τας ύβρεις. Σας παρακαλώ μη με αναγκάσετε  να πιστεύω  ότι έχω  άδικο  και ότι έχουν δίκιο οι άλλοι δάσκαλοι».

       Οι καιροί αλλάζουν όπως και οι μέθοδοι διδασκαλίας.

  Η παρουσία  του εκπαιδευτικού  αναλλοίωτη  στο χρόνο και τον

καιρό, δεν σβήνει από τη μνήμη και την καρδιά του μαθητή όσα χρόνια

και αν περάσουν.

      «Θυμάμαι λες και ήταν χθες,  τη ζεστή αγκαλιά και τα υπέροχα εκείνα λόγια που γεμάτα καλοσύνη  μου ψιθύρισε γλυκά,   την πρώτη μέρα στο σχολείο!!!

Θυμάμαι  το  Δάσκαλό μου… που κοντά του γνώρισα,  έμαθα και  αγάπησα τα γράμματα.

Θυμάμαι  το  Δάσκαλό μου  που μου χάραξε την πορεία της μάθησης.

Θυμάμαι  το  Δάσκαλό μου  που  διαπαιδαγωγώντας με στα  ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, μ’  έμαθε να αγαπώ την εκκλησία και την πατρίδα.

 Θυμάμαι  το  Δάσκαλό μου   και όλα όσα μόχθησε  για να μη «μείνω ξύλο απελέκητο...» όπως του παρήγγειλε η μητέρα όταν εξάχρονο φοβισμένο σπουργίτι με παρέδωσε στην  αγκαλιά του».

(απόσπασμα από δημοσιευμένη επιστολή   επιστήμονα   όταν  τυχαία  βρέθηκε  στον τάφο του Δασκάλου του)

Το θέμα  πολύ μεγάλο όπως και οι προσπάθειες οι οποίες

καταβάλλονται  και από τις δύο πλευρές (δασκάλου- μαθητή) για  να

υπάρξει ένα όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα.

Ένας  ιδανικός συνδυασμός  μάθησης  και αγωγής  ο οποίος  στον μεν δάσκαλο  θ’ αφήσει την χαρά και ικανοποίηση  της επιτυχούς προσπάθειάς του, στον δε μαθητή, τον άνθρωπο που  τον προετοίμασε να ξεκινήσει σωστά, για να ζήσει και να δράση στο μεγάλο σχολείο της ζωής, είναι κατά την ταπεινή μου άποψη οι βασικοί κρίκοι της αλυσίδας της παρουσίας από παιδαγωγική άποψη.

 

 

----------------------------------------------------------------------------------------

*  Ιωάννης Δ. Μουρέλλος(1860-1963)

ιστορικός συγγραφέας & δημοσιογράφος από την Κρήτη από τους πρωτοπόρους  της

ανάπτυξης του επαρχιακού τύπου. Έγραψε πολλά  βιβλία το κυριότερο έργο του η

τρίτομη «Ιστορία της Κρήτης»

 

** Νίκος  Κατσαράκης (1933-1947)  (Κρητικός από το Τυμπάκι)

Καθηγητής  Κοινωνιολογίας  της Φιλοσοφίας  στο Πανεπιστήμιο του Άαχεν

 

 ***  Γαβριέλα Μιστράλ (1889-1957) Δασκάλα ποιήτρια Νόμπελ Λογοτεχνίας 1945.Στο τόμο με τίτλο  «κατάθλιψη» περιλαμβάνονται τα ποιήματά της.

 

 ****  «Page d’ ecriture» του Jaques Prévert(1900-11/4/1997)

Γάλλος  ποιητής  έγραψε « Οικογενειακές υποθέσεις ή ο φύλακας άγγελος» 1930,  « βροχή και καλοκαίρια» 1955,  ποιήματα  και κινηματογραφικά « Τα παιδιά του Παραδείσου» 1945 κ.ά.

 

***** Ιωάννης  Κονδυλάκης (1862-1920) συγγραφέας, διηγηματογράφος, κριτικός,

χρονογράφος

 

      Κλειώ Λούμου- Μαρκάκη

 

(  Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων στα πλαίσια του προγράμματος των Φιλοσοφικών Σεμιναρίων  του Κέντρου Δικανικών Μελετών του Κὠστα Μπέη

           18/3/2015)

 

              Η Τιμωρία ως μέσον αγωγής

 

     «Άρξον, χειρ μου αγαθή, γράψον γράμματα καλά - μη δαρθείς και μαλωθείς και στο    

      φάλαγγα βαλθείς». Μ’ αυτήν την πρόταση ξεκίναγαν την γραπτή εργασία τους οι    

      μαθητές στα τέλη του 18^ου αιώνα (όπως γράφει ο Στέφανος Γοντικάκης στη μελέτη  

      του «Η Παιδεία στην Κρήτη» 1878-1889).

       Ο Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο του «Αναφορά στον Γκρέκο» στις αναμνήσεις του    

       από το σχολείο όπου έμαθε τα πρώτα του γράμματα, αναφέρεται και στα αισθήματα   

       οίκτου που τον πλημμύριζαν για τους συμμαθητές του, όταν τιμωρούνταν από τον

       βάναυσο Διευθυντή του σχολείου, αλλά ευλογεί και την «άγια βέργα» του, γιατί τους

       «έμαθε ότι ο πόνος είναι ο πιο μεγάλος οδηγός στον ανήφορο που φέρνει από το ζώο

        στον άνθρωπο».

        Ο Ιωάννης Κονδυλάκης στον «Πατούχα» γράφει: «Σχολείο είναι το σπίτι που πάνε

        κάθε μέρα τα παιδιά και τα δέρνει ένας καλόγερος».

       Έπαινο και τιμωρία γεύεται ο άνθρωπος από την αρχή της διαπαιδαγώγησής του και  

       μαζί τους πορεύεται σ’ όλη του ζωή.

       Μεγαλώνοντας ένα παιδί, επιδιώκεται όχι μόνο η καλύτερη σωματική του ανάπτυξη,   

       αλλά παράλληλα και η μόρφωση πνεύματος και ψυχής του.

        Η προσπάθεια αυτή επιτυγχάνεται με τη διαπαιδαγώγησή του από τους γονείς και τα

        πρόσωπα στα οποία ανατίθεται η φύλαξή του αρχικά και το οικογενειακό

         περιβάλλον. Αργότερα στο παιχνίδι μπαίνει ο δάσκαλος, οι συμμαθητές και το  

         κοινωνικό περιβάλλον.

          Η συστηματική καθοδήγηση η οποία πραγματοποιείται με σκοπό να εισαγάγει τον

          άνθρωπο στις αξίες του πολιτισμού, να εξυπηρετηθεί από αυτόν, αλλά και να τον  

           οδηγήσει στην παραπέρα προαγωγή του λέγεται Αγωγή-Παιδεία- καθοδήγηση-

          διαπαιδαγώγηση.

          Αγωγή-Παιδεία-καθοδήγηση-διαπαιδαγώγηση είναι οι ενέργειες τις οποίες

          καταβάλλει εκείνος ο οποίος παιδαγωγεί, ο παιδαγωγός, πάνω σ’ ένα πρόσωπο που

           παιδαγωγείται, παιδαγωγούμενος.

           Αγωγή υπάρχει παντού όπου υπάρχουν άνθρωποι.

           Πότε όμως αρχίζει η αγωγή;

            Το ξεκίνημα της υποστηρίζουν ειδικοί, είναι, μόλις οι αισθήσεις θα δεχθούν τις  

            πρώτες εντυπώσεις.

             Στο βιβλίο «Το νόημα της αγωγής» ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος γράφει: «Η  

      αγωγή αρχίζει από τον ώριμο άνθρωπο αμέσως μόλις γεννηθεί ο νέος άνθρωπος      

       και για να είμαστε ακριβέστεροι και πλησιέστεροι στην πραγματικότητα,    

        αρχίζει πριν ο νέος άνθρωπος έρθει στον κόσμο». «Από την κούνια» έλεγε ο   

       Πεσταλότσι.

               Και κατά τον Jean Chateau: «Το παιδί είναι από τη γέννησή του ακόμη, μια  

               δύναμη που εξελίσσεται ισόρροπα με τον οργανισμό του, μια ψυχική κίνηση  

                που τραβάει προς τα εμπρός, μια ορμή ψυχοπνευματική».

               Συντελεστές της αγωγής είναι: οι γονείς, οι δάσκαλοι, το οικογενειακό και    

   κοινωνικό περιβάλλον.

          Iδανικό και Σκοπός της αγωγής είναι, να υψώσει την ατομικότητα του ανθρώπου    

   σε προσωπικότητα και να τον βοηθήσει στην επιλογή του ορθού δρόμου τον   

    οποίον θα ακολουθήσει στην πορεία, για να επιτύχει την εξύψωση αυτή.

            Μέρος της παιδείας είναι οι αμοιβές αλλά και οι ποινές και οι τιμωρίες. Στόχος της τιμωρίας  είναι η απόκτηση της αρετής.

          «Η ποινή πρέπει να θεωρείται μόνο σαν λυπηρή ανάγκη, να περιορίζεται μονάχα

            στα αναγκαία, τα μέσα της να είναι ήπια και ηθικά, και να εφαρμόζονται

             βαθμιαία. Είναι απορριπτέο κάθε ποινικό μέσο που βλάπτει το παιδί και

              αποκτηνώνει το συναίσθημα της τιμής». (Γενική Παιδαγωγική & Διδακτική, 1904 Γ. Λ. Λινδνερού, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πράγας)

               Η ποινή πρέπει να επιβάλλεται μετά από αξιόποινη πράξη. Είναι η τιμωρία, η οποία χαρακτηρίζεται, ως βοήθεια – συνδρομή στον παιδαγωγικό ρόλο του παιδαγωγού ο οποίος προσπαθεί να εξασφαλίσει μέσω αυτής την ηθικοκοινωνική τάξη.

              «Τιμωρία είναι κάθε δυσάρεστο γεγονός που επισυμβαίνει αμέσως μετά την εκτέλεση μιας αντίδρασης και το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της αντίδρασης».

              «Η τιμωρία ως παιδαγωγικό μέσο, δεν πρέπει να είναι μια εξεζητημένη μορφή εκδίκησης, αλλά, η φυσική συνέπεια του σφάλματος. Μόνο τότε μπορεί να ωφελήσει τον μεγάλο μαθητή» υποστηρίζει ο Ερνέστος Μαυρίκιο Αρντ (Γερμανός ποιητής φιλόσοφος πολιτικός συγγραφέας γεννημένος στη Βόρεια θάλασσα τον 18^ο αιώνα. (1769-1860) και συμφωνεί σ’ αυτό με τον Ρουσσώ.

              Παιδαγωγικές-μαθητικές-στρατιωτικές-πειθαρχικές είναι μερικές από τις τιμωρίες οι οποίες επιβάλλονται για αξιόποινες πράξεις και ασχολούνται με αυτές γονείς – παιδαγωγοί – εκπαιδευτικοί για τις μικρές ηλικίες, ενώ για εφήβους και ενήλικες η ίδια η Πολιτεία.

                Ο μεγάλος, με ανεπτυγμένη την κριτική ικανότητα, κρίνει μόνος τις πράξεις του με αυτοέλεγχο και αυτοκριτική, αυτοεπιβραβεύεται ή αυτοεπιπλήττεται, παίρνοντας θάρρος για συνέχιση σ’ αυτό που κάνει ή διορθώνοντας σφάλματά του.

                Στους ενήλικες επίσης για ποινικά κολάσιμες πράξεις υπάρχει ο Ποινικός Κώδικας και η Ποινική Δικονομία.

               Με τα παιδιά όμως δεν είναι το ίδιο, γιατί λόγω ηλικίας δεν έχουν την ωριμότητα να κρίνουν πράξεις και μαθησιακές επιδόσεις τους, οπότε έχουν ανάγκη την κρίση των μεγάλων (γονέων- δασκάλων- περιβάλλοντος).

                Το παιδί εκπαιδεύεται από τους γονείς και δασκάλους του και η μάθηση-αντιμετώπιση – μεταχείριση είναι εντελώς διαφορετική από αυτή των ενηλίκων.

               Την ευθύνη διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού έχουν αρχικά οι γονείς και προσχολικοί παιδαγωγοί, με την προσθήκη των δασκάλων στην πορεία. Μεγαλώνοντας όμως ο νέος άνθρωπος, δέχεται τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιδράσεις από φιλικό – σχολικό – κοινωνικό περιβάλλον (φίλοι, συμμαθητές, απλοί γνώριμοι) ολοφάνερες στην όλη του συμπεριφορά, γι’ αυτό και είναι απαραίτητες οι παρεμβάσεις γονέων – εκπαιδευτικών.

               Οι παρεμβάσεις αυτές θέλουν λεπτό χειρισμό για να μη φέρουν αντίθετα αποτελέσματα και του δημιουργήσουν ψυχικά τραύματα.

                Έρευνες βεβαιώνουν ότι οι παιδαγωγικές παρεμβάσεις, είναι αποτελεσματικότερες αν είναι σαφείς και συγκεκριμένες. Η διαλογική συζήτηση, η νουθεσία, η θέση για ό, τι καλό ή άρνηση για ό, τι κακό έχει διαπράξει, συνηγορούν σε γρηγορότερη συμμόρφωση.

                Ενίσχυση – αμοιβή – έπαινος – επιβράβευση – επιδοκιμασία για τις επιθυμητές πράξεις, τιμωρία – αποδοκιμασία – ποινή για τις ανεπιθύμητες.

                Με τη θετική τοποθέτησή μας του επισημαίνουμε τί μπορεί και πρέπει να κάνει, ενώ με την αρνητική τί δεν μπορεί και δεν πρέπει να κάνει.

                Είναι ευνόητο, ότι δεχόμενο και τα δύο είδη παρεμβάσεων (θετικές- αρνητικές) ενημερώνεται καλύτερα και είναι σε θέση, στην πορεία, να επιλέγει.

                Τόσο οι αμοιβές όσο και οι ποινές συνδέονται άμεσα με την Παιδαγωγική κριτική, είναι ορθολογικές, και περιλαμβάνουν τις δύο βασικές εκτιμήσεις των πράξεων του: καταφατική «Ναι»- αρνητική «Όχι».

                Στη σύγχρονη παιδαγωγική οι κρίσεις «Ναι» «Όχι» θέλουν προσοχή.

               Η αρνητική κρίση χρειάζεται συζήτηση – καθοδήγηση και όχι «απόλυτο Όχι».

                Όσο για τον ψόγο, επίπληξη, χρησιμοποιείται μόνο σε παιδιά σταθερού χαρακτήρα, με στέρεες σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα σε γονέα και δάσκαλο.

               Από μέρος του εκπαιδευτικού, απόλυτος τρόπος επιβολής αμοιβών – ποινών και τεχνικής δεν υπάρχει γιατί είναι ανάλογος με το χαρακτήρα, την ευαισθησία, το οικογενειακό περιβάλλον, το μορφωτικό επίπεδο των γονέων και τόσα άλλα.

               Πλάνες και αλήθειες ότι η τιμωρία, σωματική ή ηθική, είναι αποτέλεσμα κακής συμπεριφοράς ή παραβάσεων.

               Οι αμοιβές – ποινές, είναι γνωστές από αρχαιοτάτων χρόνων. Τότε υπήρχε περισσότερη συχνότητα στις ποινές και μάλιστα, ιδιαίτερη προτίμηση στη σωματική τιμωρία.

                Ποικιλία τιμωριών έχει καταγραφεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, από τις οποίες τις περισσότερες, αν όχι όλες, έχει καταδικάσει η σύγχρονη παιδαγωγική.

                Στη Μυθολογία οι Ερινύες και η Δίκη δεν είναι τίποτε άλλο από ποινή.

                 Το ό, τι οι σωματικές ποινές υπήρξαν σύνηθες φαινόμενο αγωγής στην αρχαιότητα μαρτυρείται από διάφορα στοιχεία, όπως αγγεία με ραβδιστή, γραπτά κείμενα των Ιουδαίων κ.α.

                 Βέβαια, υπήρχαν πάντα φωτισμένοι άνθρωποι που έβλεπαν τα αρνητικά της σωματικής τιμωρίας και δεδομένης ευκαιρίας τα υποστήριζαν σε ομιλίες και γραπτά τους.

                  «Δαρσίματα και επιπλήξεις από τα κυριότερα μέσα αγωγής», αναφέρει ο Ξενοφώντας (430 π.Χ.) για την Σπαρτιατική αγωγή.

            «Η διαπαιδαγώγηση των μαθητών να μη γίνεται με δαρσίματα και κακώσεις του σώματος γιατί αποθαρρύνονται, απογοητεύονται και χάνουν τη διάθεση να συνεχίσουν τα μαθήματα. Οι νουθεσίες με λόγια και συμβουλές είναι αποτελεσματικότερες. Οι έπαινοι παρακινούν στο καλό, οι μομφές αποτρέπουν από το κακό, φτάνει ο παιδαγωγών να γνωρίζει πολύ καλά την ατομικότητα του παιδαγωγούμενου», συμβουλεύει τόσο τους γονείς όσο και τους δασκάλους ο Πλούταρχος (46-127μ.Χ.):

                «Πατέρες μή παροργίζετε τα τέκνα υμών, αλλ’ εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου» έγραψε ο Παύλος σε επιστολή (προς Εφέσιους 6,4).

                Αλλά και εκκλησιαστικοί πατέρες πιστεύουν ότι η σωματική τιμωρία δεν νουθετεί, γιατί το παιδί συνηθίζει σε αυτήν.

                Ο Κουϊντιλιανός  (40- 118 μ. Χ.) στο μεγάλο σύγγραμμά του έγραψε: «Ο δάσκαλος οφείλει να γνωρίζει σε βάθος τόσο το πνεύμα, όσο και το χαρακτήρα του μαθητή, επιείκεια και αυστηρότητα με μέτρο και να μη μεταχειρίζεται σωματικές ποινές». Χαρακτηρίζοντας τη σωματική ποινή «Δουλική ανάξια ελευθέρων ανθρώπων».

               Τις σωματικές ποινές περισσότερο από όλους, καυτηρίασε και καταπολέμησε  με δριμύτητα ο Έρασμος (1467- 1536). «Δεν ωφελεί» έλεγε «να συνηθίσουμε τα παιδιά στις σωματικές ποινές. Η κατάχρησή τους έχει σαν αποτέλεσμα η υπερήφανη παιδική φύση να μείνει απαιδαγώγητος και ταπεινή και να οδηγηθεί σε απελπισία. Με τον καιρό το σώμα σκληραίνει στους κολάφους και το πνεύμα στις επιπλήξεις».

                O John Locke(1632-1704) γράφει: «Στην αγωγή, πολύ αυστηρές τιμωρίες, προξενούν λίγο καλό, κακό δε μεγάλο. Ων λοιπόν όρων ίσων νομίζομεν ότι τα μάλιστα τιμωρούμενα παιδιά δεν αποβαίνουσι συνήθως κάλλιστοι άνδρες»

                Ενώ λοιπόν η ποινή ανήκει στην δικαιοδοσία γονέων – εκπαιδευτών, στο χρονοδιάβα η σωματική τιμωρία καταδικάζεται βαθμηδόν σχεδόν από το σύνολο των παιδαγωγών. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί συνέχιζαν να τιμωρούν με σωματικές ποινές. Ποιος δε θυμάται τη «θεά βέργα»;

                Εκτός από τις σωματικές ποινές οι οποίες στην εποχή μας απορρίπτονται και απαγορεύονται, για λόγους υγιεινής και παιδαγωγικής, δεν επιτρέπονται ακόμη επιπλήξεις – στέρηση φαγητού κ.ά.

               Η σύγχρονη παιδαγωγική πιστεύει ότι το βασικό για κάθε ηθική εξέλιξη είναι ο «αυτοσεβασμός και το συναίσθημα τιμής» όπως γράφει ο Δανασής στο βιβλίο του «Εισαγωγή στην παιδαγωγική».

                Στις μέρες μας η σωματική τιμωρία παρ’ όλο που δεν είναι αποτελεσματική, χρησιμοποιείται από ένα ελάχιστο ποσοστό γονέων, ευτυχώς.

                Οι μικρές σωματικές τιμωρίες (τσίμπημα – ελαφρύ τράβηγμα μαλλιών – απαλό χαστούκι) είναι ήπιες ποινές, αντίθετα με την υπέρμετρη βία η οποία παίρνει πολλές μορφές.

                Οι ειδικοί είναι αρνητικοί για τα αποτελέσματά της και συμβουλεύουν: αν σε σπάνιες περιπτώσεις καταλήξουν σε αυτήν, να το κάνουν με πολύ σκέψη, καίρια και με τεράστια προσοχή, αφού προηγηθεί αρκετή συζήτηση και ο τιμωρών, να μη βρίσκεται σε αναβρασμό.

                Δεν ενδείκνυται η απόλυτη αυστηρότητα, ούτε και οι αντιφάσεις γονέων (απαγορευμένο για το παιδί αλλά επιτρεπτό για εκείνους). Επίσης, συνιστάται συνδυασμός τιμωρίας – επαίνου, και εναλλακτικές λύσεις ή αφορμή επαίνου και επιβράβευση.

              Ακόμη οι ποινές εφ’ όσον αποφασίζονται και προαναγγέλλονται, να τηρούνται με συνέπεια. Ο τιμωρός δεν πρέπει να φάσκει και να αντιφάσκει, ούτε να καταργείται η τιμωρία από τον ίδιο ή άλλο πρόσωπο, γονέα, παππού ή γιαγιά, πράγμα το οποίο συμβαίνει συχνά.

                 Μια από τις δυσάρεστες συνέπειες της τιμωρίας είναι ο παιδαγωγούμενος να καταφεύγει σε ψέμα ή ονειροπόληση.

                 Όσο για τον παιδαγωγό συνιστάται εκ μέρους του επιείκεια και αγάπη. Να αποφεύγει κατηγορηματικά τις κάθε είδους ποινές, και αν δεν μπορεί, να έχει υπ’ όψιν του ότι με την επιβολή τους ο κίνδυνος είναι διπλός: κίνδυνος και για τον μαθητή και για τον δάσκαλο.

                Η επενέργεια της τιμωρίας όταν είναι δίκαιη στην εφαρμογή της, είναι συνυφασμένη με το ενδιαφέρον του δασκάλου, εφ’ όσον γίνεται πλήρης διάκριση εκ μέρους του, μεταξύ της πραγματικής – ενσυνείδητης ενοχής και της παιδικής αδυναμίας, υπό τον όρο ότι θα πρυτανεύσει η λογική για την αποκατάσταση της ηθικοκοινωνικής τάξης.

                Επίσης, είναι απολύτως απαραίτητο να λαμβάνεται υπ’ όψιν: περιβάλλον- ατομικότητα- ιδιοσυγκρασία του μαθητή.

                Μετά από έρευνες γύρω από τις σωματικές ποινές οι απόψεις ειδικών και μη, διίστανται.

                «Αντίθετα αποτελέσματα φέρνουν» πιστεύει ο κλινικός ψυχολόγος αλλά και ψυχοθεραπευτής Allen Fromme, οι σωματικές ποινές, εξηγώντας τους λόγους.

                 Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο «συνδυασμός σωματικών-ψυχολογικών μορφών πειθαρχίας, μπορεί να δώσει καλύτερα αποτελέσματα».

                Ο Benjamin Spock, αναφέρεται στη «δραστική αλλαγή των ψυχολόγων» τα τελευταία χρόνια πάνω στην τιμωρία και υπενθυμίζει τη συμπεριφορά γονέων και δασκάλων που χτυπούσαν τα παιδιά δίχως να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τα επακόλουθα και κανένας (ειδικός παιδαγωγός-ψυχολόγος-Πολιτεία) δεν έδινε σημασία. Οι αντιδράσεις ήλθαν αργότερα και πολλοί πείστηκαν ότι είναι βάρβαρη μεν χειρονομία, αλλά χωρίς αυτή δεν λύνεται το πρόβλημα.

                 Δίχως να είναι υπέρ των σωματικών ποινών όπως γράφει, έχει τη γνώμη «ότι τα ελαφρά χτυπήματα εκ μέρους των γονέων δηλητηριάζουν λιγότερο τη μεταξύ τους σχέση απ’ ότι μια παρατεταμένη αποδοκιμασία».

               Ενοχοποιεί όλες τις μορφές τιμωρίας και θεωρεί σωστή: «αυτή που πιστεύει ο κάθε γονέας ότι φέρει θετικά αποτελέσματα στο δικό του παιδί».

               Τα πάντα εξαρτώνται από γονέα – παιδί, τη μεταξύ τους σχέση και το είδος της συμπεριφοράς.

               Η τιμωρία από μόνη της, δεν αλλάζει ούτε χαρακτήρα ούτε συμπεριφορά, απλά είναι μια υπενθύμιση η οποία φανερώνει εκνευρισμό με συναισθηματική φόρτιση για το κακό που έγινε. Και ενώ προσωρινά αναστέλλει την κακή συμπεριφορά, μακροπρόθεσμα, ευτυχώς πολύ σπάνια, υπάρχει περίπτωση να προκύψει κάτι χειρότερο.

 

               Η βία γεννά βία!

 

             Μεγαλύτερες πιθανότητες για σωφρονισμό, προσφέρουν η ειλικρινής συζήτηση και η πειθώ.

               Κατά τους Sears Maccoby και Levin «η επιβολή ποινών είναι μη αποτελεσματική μέθοδος ανατροφής ενός παιδιού». Σπουδαιότερο ρόλο διαδραματίζουν το γενικό πλαίσιο συμπεριφοράς που επιβάλλεται.

               Καλό είναι ο παιδαγωγών παράλληλα με όλα τα άλλα να έχει υπ’ όψιν του:

               -Ο ξυλοδαρμός (ελαφρύς) όταν επαναλαμβάνεται συχνά γίνεται συνήθεια, τρόπος ζωής, και πιθανόν φέρνει αποτελέσματα μόνο προσωρινά.

              - Οι σωματικές ποινές είναι η έσχατη λύση για κάτι ιδιαίτερα κακό που έκανε  το παιδί.

              - Οι σωματικές ποινές σηματοδοτούν αποτυχία στην επικοινωνία γονέα και παιδιού.

               Οι σωματικές  ποινές δημιουργούν στη ψυχή και τον χαρακτήρα του πολλές ψυχολογικές καταστάσεις:

               - Καλλιεργούν τον φόβο,

                - Μαθαίνουν το παιδί στην τυφλή υπακοή,

-          Είναι αρνητικό παράδειγμα για μίμηση καθώς αναστέλλεται, αλλά δεν    

            εξαλείφεται η κακή συμπεριφορά.

 

               Η κτηνώδης βία στην εφαρμογή της έχει τη μικρότερη επιδεξιότητα στην κλίμακα των τιμωριών (το πιο εύκολο). Αλλά και με την πειθαρχία, αυτό το οποίο επιτυγχάνεται είναι, να οδηγήσουν το παιδί απλά στο να φέρεται σωστά, όχι όμως και να αλλάξει ουσιαστικά συμπεριφορά.

                Η πειθαρχία για να είναι αποτελεσματική πρέπει να βασίζεται σε αμοιβαία αγάπη και σεβασμό και  να συνοδεύεται με ανάλογη καθοδήγηση εκ μέρους των μεγάλων.

                 Οι συζητήσεις μεταξύ τιμωρού και τιμωρούμενου και οι εξηγήσεις γύρω από την αταξία του, τον κάνει ικανό να αναγνωρίζει και να απορρίπτει εν γνώσει του τις άδικες ενέργειές του και να έχει την ευθύνη των πράξεών του. Αντίστοιχη αναγνώριση δεν υπάρχει στην επιβολή τιμωρίας.

                 Η σύγχρονη παιδαγωγική πιστεύει ότι το βασικό για κάθε ηθική εξέλιξη είναι ο «αυτοσεβασμός και το συναίσθημα τιμής».

                Φως—Αγάπη—Ζωή η εμψυχωμένη τριάδα του Πεσταλότσι (1746-1827)

                 «Μπορείτε όλα να τα δοκιμάσετε με την αλήθεια και την αγάπη» έλεγε.

                         11/12/2013

 

   

                                                       Κλειώ Λούμου Μαρκάκη

 

(΄Κέντρο Δικανικών Μελετών Κώστα Μπέη  11/12/2013)

(Δημοσίευση ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ Μεσαράς    (7-1-2014)    

 

 

                     Ριζίτικο τραγούδι

 

          « Η ασφαλέστερη αφετηρία και το στερεότατο θεμέλιο  κάθε  δημιουργίας της ελληνικής τέχνης, είναι το δημοτικό τραγούδι» γράφει ο Πολίτης.

      Το δημοτικό τραγούδι , είναι    ιερή κληρονομιά-  παρακαταθήκη-, πιστοποίηση  ομοιογένειας και ζωντάνιας της φυλής μας.

        Είναι ο καθρέπτης  της ψυχής των απλοϊκών κατοίκων της επαρχίας,  με διάφανα   την  : ευαισθησία, πνευματικότητα, παλικαριά και χαρακτήρα τους.

           Τα Δημοτικά  τραγούδια  έχουν μια  αδιάσπαστη και αδιάφθορη συνέχεια  από την αρχαιότητα  μέχρι σήμερα.

        Το αρχίνημα  τους  βρίσκεται  πολύ μακριά σε βάθος χρόνου,  και η ποικιλία τους πλατειάζει: Θρησκευτικά, ακριτικά, κλέφτικα, αγάπης, γάμου, ξενιτιάς, χιουμοριστικά,  παιδικά νανουρίσματα κ. ά. Έχουν δικό τους μέτρο, ξέχωρη  μελωδία στην εκτέλεσή τους και χαρακτηρίζονται από  αρμονική ντοπιολαλιά.

        Ανάμεσά τους, οι μαντινάδες,  οι ρίμες, και   τα ριζίτικα  που   είναι τα κύρια τραγούδια της Κρήτης.

       Πανέμορφα τα στοιχεία τους που θυμίζουν Όμηρο, Πίνδαρο αρχαίους λυρικούς, με πληθώρα κοσμητικών επιθέτων, παρομοιώσεων,  μεταφορών, εικόνων, αλληγοριών κλπ. 

        Μαντινάδες: τρόπος ζωής αλλά και έκφρασης συναισθημάτων. Τραγουδιούνται από άνδρες  και γυναίκες  με συνοδεία οργάνου( λύρα- βιολί-ταμπούρλο κ.ά.)   γέννημα της Ανατολικής Κρήτης και ειδικά των Νομών Ηρακλείου- Λασιθίου, και αποτελούνται από   δύο ομοιοκατάληκτους στίχους.

                « μη χάνεις το  κουράγιο σου και την υπομονή σου,

                    αγώνα  κίνησε σκληρό κι η νίκη είναι δική σου»

      Ρίμες: σ’ αυτές ακουμπά το  φιλότιμο του απλού χωρικού  της Κρήτης. Είναι  «συνδυασμός παράδοσης της έμμετρης  λαϊκής χρονογραφίας με  την παράδοση του Ερωτόκριτου». Τραγουδιούνται σε ολόκληρο το νησί  με συνοδεία οργάνου. Η κάθε ρίμα αποτελείται από  πολλούς συνήθως ομοιοκατάληκτους στίχους, με αφηγηματική μορφή και είναι

        επώνυμη· μάλιστα οι  ριμαδόροι (εκτελεστές) συνηθίζουν να υπογράφουν τις συνθέσεις τους όπως: «Βιτσέντζος είναι ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος» υπογράφει ο δημιουργός του «Ερωτόκριτου» 

           Άλλο:

       « είμ΄ο Χαράλαμπος  Χαβρές , των  ποιητών ο άσσος.

         είμ΄ο Χαράλαμπος Χαβρές , πολλά τραγούδια  βγάνει

         και κατοικεί  και βρίσκεται  στου Μπαμπαλή το χάνι» 

        «Ολόγλυκο’ ναι το κρασί  που πίνω στο ποτήρι

            οι κοπελιές  χορεύγανε  μέσα  στο πατητήρι»

           « γλέντα  τραγούδιε χόρευγε

                  όντε σου παίζει η     λύρα

             πριχού σε πάρει απ’ τη ζωή,

              η μαύρη σου η    μοίρα»

        Τα ριζίτικα: είναι κυρίως  γέννημα της Δυτικής  Κρήτης

       Την ονομασία τους   πήραν από τους ριζίτες όπως λέγονται οι κάτοικοι των χωριών που είναι κτισμένα  στις ρίζες των μεγαλύτερων βουνών του νησιού Λευκά Όρη (2454 μ. ύψ.) και  Ψηλορείτης  (2456 μ. ύ.) · υπάρχουν όμως  και άλλες εκδοχές  όπως :

        Το όνομά τους  το οφείλουν στην   αρχαία  Ριζήνια τα σημερινά Μεσκλά, ή το χρωστούν στον  τόπο καταγωγής  ( οι ρίζες μου).

        Όπως  όμως και να έχει,  τα Ριζίτικα είναι τραγούδια  των ορεινών χωριών των επαρχιών:   Σφακίων- Αποκορώνου- Σελίνου-Κυδωνίας- Κισάμου του νομού  Χανίων αλλά τα συναντούμε  και σε πολλά χωριά  της Κρήτης και ιδίως  στα Ρεθυμνιώτικα     χωριά του Ψηλορείτη και του Κέντρους.

         To ξεκίνημα των ριζίτικων  είναι δύσκολο να  προσδιοριστεί. Πιθανολογείται  η εποχή της  Αραβοκρατίας στην Μεγαλόνησο. Το παλαιότερο ιστορικό  ριζίτικο  που έχει βρεθεί, είναι το τραγούδι της « στράτας» και αναφέρεται

      στην κατάληψη της Ανδριανούπολης από τους τούρκους το 1361.

       « τα χελιδόνια  τση Βλαχιάς και τα πουλιά  τση Δύσης

     κλαίσιν αργά, κλαίσιν  ταχιά, κλαίσιν το μεσημέρι 

        κλαίσιν  την Ανδριανούπολη τη βαροκουρσεμένη

        όπου  την εκουρσέψανε…» 

 

     Ριζίτικα  τραγούδια  συναντούμε  και την περίοδο όπου η περιοχή μαστίζετο από τις επιδρομές των Σαρακηνών   στα βυζαντινά χρόνια.

        Χαρακτηριστικό  τραγούδι της περιόδου αυτής  που μας δίνει πλήρη εικόνα  της ζωής  την εποχή εκείνη και τις  αποκρούσεις  των Σαρακηνών από τους ακρίτες, είναι του  «μικρού Βλαχόπουλου»

         «Τρεις άρχοντες  κι ο Γιαννακής και το μικρό  Βλαχάκι

         Κάθουνταν τρων και πίνουνε  σε μαρμαρένια τάβλα,

         σε μαρμαρένια σε  χρυσή, σε παραχρυσωμένη…

 

          Επήγε το Βλαχόπουλο στη Βίγλα να βιγλίσει

          βλέπει  Τουρκιά  Σαρακηνούς κι  Αράπηδες  κουρσάρους

          οι κάμποι  επρασινίζανε  τα πλάγια κοκκινίζαν·»

 

        Έχουν καταγραφεί ριζίτικα που αναφέρονται στην  κατάληψη της Ρόδου  το 1522: 

     «Ούλες οι χώρες χαίρουνται κι ούλες καλήν καρδιά χουν,

     η  Ρόδος  η  βαριόμοιρη στέκει αποσφαλισμένη.

     Τρεις χρόνους τήνε πολεμούν στεριάς και του πελάγους

      κι οι πόρτες τση αραχνιάσανε και τα κλειδιά σκουριάναν.

      Μηνούν του πρωτομάστορα...»,

 

     Στην κατάληψη του Κάστρου όπως  λεγόταν τo

     σημερινό Ηράκλειο  το 1669 

   «Κάστρο, και πού ν’ οι πύργοι σου και τα καμπαναριά  σου,

     και πού ν’ οι αντρειωμένοι σου, τα όμορφα   παλικάρια;»

Μα μένα οι αντρειωμένοι μου, τα όμορφα παλικάρια,

 η  μαύρη γης  τα χαίρεται...»

Το ποικίλο περιεχόμενό τους όπως και οι σκοποί τους, καλύπτει αισθήματα

γεγονότα- ομορφάδες - στενοχώριες κλπ.

 Τα ριζίτικα, ανάλογα  με τον χρόνο, τόπο και χρόνο  που

τραγουδιούνται,  χωρίζονται   σε κατηγορίες, με τις  πιο

βασικές  της  τάβλας  και της  στράτας.

 Της  τάβλας   (μακριά σανίδα – τραπέζι)   είναι εορταστικά και

τραγουδιούνται με αφορμή κάποιου γεγονότος. Το   ύφος τους

σοβαρό και  μεγαλόπρεπο. Οι  καλεσμένοι κάθονται στο τραπέζι

όπου ένας μόνος του   κάνει την αρχή τραγουδώντας  μια μισή

στροφή και σταματά για να την επαναλάβουν οι άλλοι όλοι μαζί.  Το

ίδιο επαναλαμβάνεται σε όλες τις στροφές Εξαίρεση αποτελεί το

ριζίτικο της τάβλας :

«Χίλια καλώς  το βρήκαμε  του φίλου μας το σπίτι,

 του φίλου του συντέκνου μας…(κουμπάρος)».

 

Με την απάντηση:

« Κι εμάς  καλώς  μας ήρθανε οι φίλοι, οι γι εδικοί μας,

οι φίλοι, οι σύντεκνοι  μας…»

 

Τα ριζίτικα της στράτας  (ο δρόμος), συνηθίζονταν  στη

συνοδεία της νύφης από το ένα χωριό στο άλλο και   τα

οποία  μπορούν να συνοδεύονται από μουσικό

όργανο(λύρα-βιολί-λαγούτο). Οι καλεσμένοι που

ακολουθούσαν περπατώντας  τραγουδούσαν όλοι μαζί με

επαναλήψεις των στροφών.

Εξαίρεση αποτελεί το ριζίτικο της στράτας μετά  την

τέλεση του μυστηρίου του γάμου από τους χωριανούς της

νύφης  που τη συνόδευσαν  στο νέο της χωριό.

 « Επήραμε την πέρδικα την πεντοπλουμισμένη

  κι  αφήκαμε τη γειτονιά σαν παραπονεμένη»

 

Ο χαιρετισμός τους  φεύγοντας:

 «΄Εχετε γεια βασιλικοί και βιόλες μυρισμένες

και κοπελιές ανύπαντρες κι εσείς  οι παντρεμένες…»

 

Και το αποχαιρετιστήριο των νέων χωριανών της  νύφης:

«Αμέτε (πηγαίνετε), φίλοι, στο καλό και στην καλή την ώρα

 και να γεμίσ’ η στράτα σας ντραντάφυλλα και ρόδα».

     Τα ριζίτικα, τραγουδιούνται από άνδρες. Δε χορεύονται, δε

      συνοδεύονται από  μουσικό όργανο (εκτός της στράτας). Ο ρυθμός

     τους είναι μακρόσυρτος  και αργός , με   ύφος  μεγαλόπρεπο.

       Οι τραγουδιστάδες  είναι σοβαροί- μαυροφορεμένοι

(μαυροπουκαμισάδες)- ακίνητοι στη θέση τους.

 

 Ακόμα την ώρα που τραγουδιούνται  στο ακροατήριο επικρατεί

απόλυτη ησυχία- τάξη ευπρέπεια- σεβασμός· δε μιλάνε- δεν  τρώνε-

δεν πίνουνε.

 Η σύνθεση  τους  επιτρέπει να διακρίνεται ο ρυθμικός τονισμός. Ένα

από τα χαρακτηριστικά του είναι η κλίμακα που έχει γραφεί, η συχνή

αλλαγή του χρόνου, η ποικιλία της αλλαγής, το χρώμα, το επιβλητικό

ύφος  κατά την εκτέλεση και η διδασκαλία τους    από μεγαλύτερους

σε ηλικία  τραγουδιστάδες. Όλα αυτά συνετέλεσαν   να μείνουν

αναλλοίωτα στο χρονοδιάβα δίχως ξένες επιρροές στη μελωδία τους.

   Τα περισσότερα είναι  15σύλλαβα, πεντάστιχα,

συνήθως ανομιοκατάληκτα,  μέτρο ιαμβικό, με  μουσική

και εσωτερική αρμονία.

Τραγουδώντας ριζίτικα  συνηθίζεται η επανάληψη

λέξεων  αλλά και φράσεων, όπως και παρεμβολή

άσχετων μονοσύλλαβων  κυρίως λέξεων   για να

συμπληρώνονται κενά ρυθμού  και να τονίζεται

περισσότερο το νόημα των στίχων.

Στα  δεκαεξάμετρα  η εκτέλεση τους είναι  μορφολογικά

κυκλική (  μια στροφή η οποία  αρχικά τραγουδιέται από

έναν και μετά επαναλαμβάνεται από τους άλλους της

ομάδας).

Τα λυπητερά είναι μελοποιημένα  σε  Δωρική κλίμακα,

ενώ όσα  είναι σε Λύδιο τρόπο, είναι αρρενωπά,

μεγαλόπρεπα  όπως το αγαπημένο και πιο διάσημο  «Πότε θα κάνει ξαστεριά» 

 Τα ριζίτικα τραγούδια  έκαναν συντροφιά στους αντάρτες που

βρίσκονταν  στις βουνοκορφές του Ψηλορείτη  και των

Λευκών Ορέων τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο·

 Οι ριζίτες ποτέ δε σταμάτησαν να συνθέτουν  τα

τραγούδια τους εκφράζοντας  τα συναισθήματα ,τα

βάσανα ,την παλικαριά τους.

Αλλά και οι σημερινοί μουσουργοί πλάθουν ριζίτικα

χωρίς να ξεφεύγουν  από την τεχνοτροπία των παλιών.

Περιορισμένο στις τοπικές κοινωνίες του το ριζίτικο,

άρχισε να καταγράφεται σιγά-σιγά δισκογραφικά από

παλιούς οργανοπαίχτες  ομαδικά ή κατά μόνας, δίχως  να

παραβλέπονται οι ιδιαιτερότητες και οι βασικές αρχές και

έτσι βγήκε  έξω από το νησί  και έγινε παγκόσμια

γνωστό.

Οι μαντινάδες, οι ρίμες και τα ριζίτικα  άρεσαν πολύ στον

Μεγάλο εθνάρχη  Ελευθέριο Βενιζέλο.

Σε ομιλίες, επαναστάσεις(Θέρισο), περιπάτους στη φύση,

τραπέζια, κρητικά γλέντια που ήταν παρών,

πρωτοστατούσε  με χορό και τραγούδι.

Αγαπημένό του  «Το τραγούδι του Διγενή»

 Από μαρτυρίες  στο τραπέζι που έκανε  όταν πήρε το

δίπλωμά του  τραγούδησε: 

 

«Σε ψηλό βουνό σε ριζιμιό χαράκι….»

Επίσης συνήθιζε  όταν ήταν παρών  στο γεύμα που παρέθετε ο ιερέας

Του Αγίου Παντελεήμονα της Χαλέπας  μετά τον εκκλησιασμό.

να  τραγουδάει: 

«Πότες θα κάμει ξαστεριά….»

     Ο Γιάννης Παυλάκης  στο βιβλίο « Ριζίτικα» γράφει:

 « Τα ριζίτικα και οι ρίμες είναι σταλακτίτες και σταλαγμίτες

των σπηλαίων της Κρητικής ψυχής, είναι σταγόνες

αίματος της κρητικής καρδιάς, είναι αριστουργηματικά

κεντήματα του κρητικού λόγου, είναι ρόδα αμάραντα,

αγριολούλουδα ευωδιαστά της Κρητικής γης, είναι

αποκρυσταλλωμένα δάκρυα πόνου ή αγαλλίασης του

Κρητικού, είναι κάτοπτρα, που αντικατοπτρίζουν τις

αιώνιες ανθρώπινες αξίες, είναι μηνύματα και μαθήματα

ανθρωπιάς, είναι οάσεις γνήσιας και θαυμάσιας απόλαυσης

μέσα στην έρημο της απάνθρωπης, απρόσωπης και

σκυθρωπής εποχής μας».

                                         Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

 

 

(Η παραπάνω ομιλία πλαισιωμένη με ριζίτικα τραγούδια από

την καταπληκτική χορωδία «Αμαριώτες» του Σταύρου

Φωτάκη πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Δικανικών

Μελετών του Κώστα Μπέη στις 8-1-2014. )

Δημοσίευση  στον ΑΝΤΙΛΑΛΟ Μεσαράς 28/1/2014

……………

 

                     Ριζίτικο τραγούδι

 

          « Η ασφαλέστερη αφετηρία και το στερεότατο θεμέλιο  κάθε  δημιουργίας της ελληνικής τέχνης, είναι το δημοτικό τραγούδι» γράφει ο Πολίτης.

      Το δημοτικό τραγούδι , είναι    ιερή κληρονομιά-  παρακαταθήκη-, πιστοποίηση  ομοιογένειας και ζωντάνιας της φυλής μας.

        Είναι ο καθρέπτης  της ψυχής των απλοϊκών κατοίκων της επαρχίας,  με διάφανα   την  : ευαισθησία, πνευματικότητα, παλικαριά και χαρακτήρα τους.

           Τα Δημοτικά  τραγούδια  έχουν μια  αδιάσπαστη και αδιάφθορη συνέχεια  από την αρχαιότητα  μέχρι σήμερα.

        Το αρχίνημα  τους  βρίσκεται  πολύ μακριά σε βάθος χρόνου,  και η ποικιλία τους πλατειάζει: Θρησκευτικά, ακριτικά, κλέφτικα, αγάπης, γάμου, ξενιτιάς, χιουμοριστικά,  παιδικά νανουρίσματα κ. ά. Έχουν δικό τους μέτρο, ξέχωρη  μελωδία στην εκτέλεσή τους και χαρακτηρίζονται από  αρμονική ντοπιολαλιά.

        Ανάμεσά τους, οι μαντινάδες,  οι ρίμες, και   τα ριζίτικα  που   είναι τα κύρια τραγούδια της Κρήτης.

       Πανέμορφα τα στοιχεία τους που θυμίζουν Όμηρο, Πίνδαρο αρχαίους λυρικούς, με πληθώρα κοσμητικών επιθέτων, παρομοιώσεων,  μεταφορών, εικόνων, αλληγοριών κλπ. 

        Μαντινάδες: τρόπος ζωής αλλά και έκφρασης συναισθημάτων. Τραγουδιούνται από άνδρες  και γυναίκες  με συνοδεία οργάνου( λύρα- βιολί-ταμπούρλο κ.ά.)   γέννημα της Ανατολικής Κρήτης και ειδικά των Νομών Ηρακλείου- Λασιθίου, και αποτελούνται από   δύο ομοιοκατάληκτους στίχους.

                « μη χάνεις το  κουράγιο σου και την υπομονή σου,

                    αγώνα  κίνησε σκληρό κι η νίκη είναι δική σου»

      Ρίμες: σ’ αυτές ακουμπά το  φιλότιμο του απλού χωρικού  της Κρήτης. Είναι  «συνδυασμός παράδοσης της έμμετρης  λαϊκής χρονογραφίας με  την παράδοση του Ερωτόκριτου». Τραγουδιούνται σε ολόκληρο το νησί  με συνοδεία οργάνου. Η κάθε ρίμα αποτελείται από  πολλούς συνήθως ομοιοκατάληκτους στίχους, με αφηγηματική μορφή και είναι

        επώνυμη· μάλιστα οι  ριμαδόροι (εκτελεστές) συνηθίζουν να υπογράφουν τις συνθέσεις τους όπως: «Βιτσέντζος είναι ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος» υπογράφει ο δημιουργός του «Ερωτόκριτου» 

           Άλλο:

       « είμ΄ο Χαράλαμπος  Χαβρές , των  ποιητών ο άσσος.

         είμ΄ο Χαράλαμπος Χαβρές , πολλά τραγούδια  βγάνει

         και κατοικεί  και βρίσκεται  στου Μπαμπαλή το χάνι» 

        «Ολόγλυκο’ ναι το κρασί  που πίνω στο ποτήρι

            οι κοπελιές  χορεύγανε  μέσα  στο πατητήρι»

           « γλέντα  τραγούδιε χόρευγε

                  όντε σου παίζει η     λύρα

             πριχού σε πάρει απ’ τη ζωή,

              η μαύρη σου η    μοίρα»

        Τα ριζίτικα: είναι κυρίως  γέννημα της Δυτικής  Κρήτης

       Την ονομασία τους   πήραν από τους ριζίτες όπως λέγονται οι κάτοικοι των χωριών που είναι κτισμένα  στις ρίζες των μεγαλύτερων βουνών του νησιού Λευκά Όρη (2454 μ. ύψ.) και  Ψηλορείτης  (2456 μ. ύ.) · υπάρχουν όμως  και άλλες εκδοχές  όπως :

        Το όνομά τους  το οφείλουν στην   αρχαία  Ριζήνια τα σημερινά Μεσκλά, ή το χρωστούν στον  τόπο καταγωγής  ( οι ρίζες μου).

        Όπως  όμως και να έχει,  τα Ριζίτικα είναι τραγούδια  των ορεινών χωριών των επαρχιών:   Σφακίων- Αποκορώνου- Σελίνου-Κυδωνίας- Κισάμου του νομού  Χανίων αλλά τα συναντούμε  και σε πολλά χωριά  της Κρήτης και ιδίως  στα Ρεθυμνιώτικα     χωριά του Ψηλορείτη και του Κέντρους.

         To ξεκίνημα των ριζίτικων  είναι δύσκολο να  προσδιοριστεί. Πιθανολογείται  η εποχή της  Αραβοκρατίας στην Μεγαλόνησο. Το παλαιότερο ιστορικό  ριζίτικο  που έχει βρεθεί, είναι το τραγούδι της « στράτας» και αναφέρεται

      στην κατάληψη της Ανδριανούπολης από τους τούρκους το 1361.

       « τα χελιδόνια  τση Βλαχιάς και τα πουλιά  τση Δύσης

     κλαίσιν αργά, κλαίσιν  ταχιά, κλαίσιν το μεσημέρι 

        κλαίσιν  την Ανδριανούπολη τη βαροκουρσεμένη

        όπου  την εκουρσέψανε…» 

 

     Ριζίτικα  τραγούδια  συναντούμε  και την περίοδο όπου η περιοχή μαστίζετο από τις επιδρομές των Σαρακηνών   στα βυζαντινά χρόνια.

        Χαρακτηριστικό  τραγούδι της περιόδου αυτής  που μας δίνει πλήρη εικόνα  της ζωής  την εποχή εκείνη και τις  αποκρούσεις  των Σαρακηνών από τους ακρίτες, είναι του  «μικρού Βλαχόπουλου»

         «Τρεις άρχοντες  κι ο Γιαννακής και το μικρό  Βλαχάκι

         Κάθουνταν τρων και πίνουνε  σε μαρμαρένια τάβλα,

         σε μαρμαρένια σε  χρυσή, σε παραχρυσωμένη…

 

          Επήγε το Βλαχόπουλο στη Βίγλα να βιγλίσει

          βλέπει  Τουρκιά  Σαρακηνούς κι  Αράπηδες  κουρσάρους

          οι κάμποι  επρασινίζανε  τα πλάγια κοκκινίζαν·»

 

        Έχουν καταγραφεί ριζίτικα που αναφέρονται στην  κατάληψη της Ρόδου  το 1522: 

     «Ούλες οι χώρες χαίρουνται κι ούλες καλήν καρδιά χουν,

     η  Ρόδος  η  βαριόμοιρη στέκει αποσφαλισμένη.

     Τρεις χρόνους τήνε πολεμούν στεριάς και του πελάγους

      κι οι πόρτες τση αραχνιάσανε και τα κλειδιά σκουριάναν.

      Μηνούν του πρωτομάστορα...»,

 

     Στην κατάληψη του Κάστρου όπως  λεγόταν τo

     σημερινό Ηράκλειο  το 1669 

   «Κάστρο, και πού ν’ οι πύργοι σου και τα καμπαναριά  σου,

     και πού ν’ οι αντρειωμένοι σου, τα όμορφα   παλικάρια;»

Μα μένα οι αντρειωμένοι μου, τα όμορφα παλικάρια,

 η  μαύρη γης  τα χαίρεται...»

Το ποικίλο περιεχόμενό τους όπως και οι σκοποί τους, καλύπτει αισθήματα

γεγονότα- ομορφάδες - στενοχώριες κλπ.

 Τα ριζίτικα, ανάλογα  με τον χρόνο, τόπο και χρόνο  που

τραγουδιούνται,  χωρίζονται   σε κατηγορίες, με τις  πιο

βασικές  της  τάβλας  και της  στράτας.

 Της  τάβλας   (μακριά σανίδα – τραπέζι)   είναι εορταστικά και

τραγουδιούνται με αφορμή κάποιου γεγονότος. Το   ύφος τους

σοβαρό και  μεγαλόπρεπο. Οι  καλεσμένοι κάθονται στο τραπέζι

όπου ένας μόνος του   κάνει την αρχή τραγουδώντας  μια μισή

στροφή και σταματά για να την επαναλάβουν οι άλλοι όλοι μαζί.  Το

ίδιο επαναλαμβάνεται σε όλες τις στροφές Εξαίρεση αποτελεί το

ριζίτικο της τάβλας :

«Χίλια καλώς  το βρήκαμε  του φίλου μας το σπίτι,

 του φίλου του συντέκνου μας…(κουμπάρος)».

 

Με την απάντηση:

« Κι εμάς  καλώς  μας ήρθανε οι φίλοι, οι γι εδικοί μας,

οι φίλοι, οι σύντεκνοι  μας…»

 

Τα ριζίτικα της στράτας  (ο δρόμος), συνηθίζονταν  στη

συνοδεία της νύφης από το ένα χωριό στο άλλο και   τα

οποία  μπορούν να συνοδεύονται από μουσικό

όργανο(λύρα-βιολί-λαγούτο). Οι καλεσμένοι που

ακολουθούσαν περπατώντας  τραγουδούσαν όλοι μαζί με

επαναλήψεις των στροφών.

Εξαίρεση αποτελεί το ριζίτικο της στράτας μετά  την

τέλεση του μυστηρίου του γάμου από τους χωριανούς της

νύφης  που τη συνόδευσαν  στο νέο της χωριό.

 « Επήραμε την πέρδικα την πεντοπλουμισμένη

  κι  αφήκαμε τη γειτονιά σαν παραπονεμένη»

 

Ο χαιρετισμός τους  φεύγοντας:

 «΄Εχετε γεια βασιλικοί και βιόλες μυρισμένες

και κοπελιές ανύπαντρες κι εσείς  οι παντρεμένες…»

 

Και το αποχαιρετιστήριο των νέων χωριανών της  νύφης:

«Αμέτε (πηγαίνετε), φίλοι, στο καλό και στην καλή την ώρα

 και να γεμίσ’ η στράτα σας ντραντάφυλλα και ρόδα».

     Τα ριζίτικα, τραγουδιούνται από άνδρες. Δε χορεύονται, δε

      συνοδεύονται από  μουσικό όργανο (εκτός της στράτας). Ο ρυθμός

     τους είναι μακρόσυρτος  και αργός , με   ύφος  μεγαλόπρεπο.

       Οι τραγουδιστάδες  είναι σοβαροί- μαυροφορεμένοι

(μαυροπουκαμισάδες)- ακίνητοι στη θέση τους.

 

 Ακόμα την ώρα που τραγουδιούνται  στο ακροατήριο επικρατεί

απόλυτη ησυχία- τάξη ευπρέπεια- σεβασμός· δε μιλάνε- δεν  τρώνε-

δεν πίνουνε.

 Η σύνθεση  τους  επιτρέπει να διακρίνεται ο ρυθμικός τονισμός. Ένα

από τα χαρακτηριστικά του είναι η κλίμακα που έχει γραφεί, η συχνή

αλλαγή του χρόνου, η ποικιλία της αλλαγής, το χρώμα, το επιβλητικό

ύφος  κατά την εκτέλεση και η διδασκαλία τους    από μεγαλύτερους

σε ηλικία  τραγουδιστάδες. Όλα αυτά συνετέλεσαν   να μείνουν

αναλλοίωτα στο χρονοδιάβα δίχως ξένες επιρροές στη μελωδία τους.

   Τα περισσότερα είναι  15σύλλαβα, πεντάστιχα,

συνήθως ανομιοκατάληκτα,  μέτρο ιαμβικό, με  μουσική

και εσωτερική αρμονία.

Τραγουδώντας ριζίτικα  συνηθίζεται η επανάληψη

λέξεων  αλλά και φράσεων, όπως και παρεμβολή

άσχετων μονοσύλλαβων  κυρίως λέξεων   για να

συμπληρώνονται κενά ρυθμού  και να τονίζεται

περισσότερο το νόημα των στίχων.

Στα  δεκαεξάμετρα  η εκτέλεση τους είναι  μορφολογικά

κυκλική (  μια στροφή η οποία  αρχικά τραγουδιέται από

έναν και μετά επαναλαμβάνεται από τους άλλους της

ομάδας).

Τα λυπητερά είναι μελοποιημένα  σε  Δωρική κλίμακα,

ενώ όσα  είναι σε Λύδιο τρόπο, είναι αρρενωπά,

μεγαλόπρεπα  όπως το αγαπημένο και πιο διάσημο  «Πότε θα κάνει ξαστεριά» 

 Τα ριζίτικα τραγούδια  έκαναν συντροφιά στους αντάρτες που

βρίσκονταν  στις βουνοκορφές του Ψηλορείτη  και των

Λευκών Ορέων τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο·

 Οι ριζίτες ποτέ δε σταμάτησαν να συνθέτουν  τα

τραγούδια τους εκφράζοντας  τα συναισθήματα ,τα

βάσανα ,την παλικαριά τους.

Αλλά και οι σημερινοί μουσουργοί πλάθουν ριζίτικα

χωρίς να ξεφεύγουν  από την τεχνοτροπία των παλιών.

Περιορισμένο στις τοπικές κοινωνίες του το ριζίτικο,

άρχισε να καταγράφεται σιγά-σιγά δισκογραφικά από

παλιούς οργανοπαίχτες  ομαδικά ή κατά μόνας, δίχως  να

παραβλέπονται οι ιδιαιτερότητες και οι βασικές αρχές και

έτσι βγήκε  έξω από το νησί  και έγινε παγκόσμια

γνωστό.

Οι μαντινάδες, οι ρίμες και τα ριζίτικα  άρεσαν πολύ στον

Μεγάλο εθνάρχη  Ελευθέριο Βενιζέλο.

Σε ομιλίες, επαναστάσεις(Θέρισο), περιπάτους στη φύση,

τραπέζια, κρητικά γλέντια που ήταν παρών,

πρωτοστατούσε  με χορό και τραγούδι.

Αγαπημένό του  «Το τραγούδι του Διγενή»

 Από μαρτυρίες  στο τραπέζι που έκανε  όταν πήρε το

δίπλωμά του  τραγούδησε: 

 

«Σε ψηλό βουνό σε ριζιμιό χαράκι….»

Επίσης συνήθιζε  όταν ήταν παρών  στο γεύμα που παρέθετε ο ιερέας

Του Αγίου Παντελεήμονα της Χαλέπας  μετά τον εκκλησιασμό.

να  τραγουδάει: 

«Πότες θα κάμει ξαστεριά….»

     Ο Γιάννης Παυλάκης  στο βιβλίο « Ριζίτικα» γράφει:

 « Τα ριζίτικα και οι ρίμες είναι σταλακτίτες και σταλαγμίτες

των σπηλαίων της Κρητικής ψυχής, είναι σταγόνες

αίματος της κρητικής καρδιάς, είναι αριστουργηματικά

κεντήματα του κρητικού λόγου, είναι ρόδα αμάραντα,

αγριολούλουδα ευωδιαστά της Κρητικής γης, είναι

αποκρυσταλλωμένα δάκρυα πόνου ή αγαλλίασης του

Κρητικού, είναι κάτοπτρα, που αντικατοπτρίζουν τις

αιώνιες ανθρώπινες αξίες, είναι μηνύματα και μαθήματα

ανθρωπιάς, είναι οάσεις γνήσιας και θαυμάσιας απόλαυσης

μέσα στην έρημο της απάνθρωπης, απρόσωπης και

σκυθρωπής εποχής μας».

                                         Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

 

 

(Η παραπάνω ομιλία πλαισιωμένη με ριζίτικα τραγούδια από

την καταπληκτική χορωδία «Αμαριώτες» του Σταύρου

Φωτάκη πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Δικανικών

Μελετών του Κώστα Μπέη στις 8-1-2014. )

Δημοσίευση  στον ΑΝΤΙΛΑΛΟ Μεσαράς 28/1/2014

……………

·

Συντελεστές  διαμόρφωσης του κοινωνικού ατόμου

 

 

Γεωγραφικό-οικογενειακό -κοινωνικό περιβάλλον -κληρονομικότητα -εκπαίδευση, είναι οι κυριότεροι φυσικοί και τεχνητοί συντελεστές διαμόρφωσης και προαγωγής του ανθρώπου για την ένταξή του στο κοινωνικό σύνολο.

 Γεωγραφικό περιβάλλον: ένας από τους φυσικούς παράγοντες που επηρεάζει τη διαμόρφωση του χαρακτήρα. Σ' αυτούς ανήκει  το κλίμα  και η μορφή του εδάφους ( ορεινό-πεδινό) που καθορίζει επαγγελματικές ασχολίες, οικονομική ευμάρεια –μετακινήσεις, παιδεία, κοινωνικές σχέσεις κατοίκων αλλά και καλλιέργεια  τοπικισμού ο οποίος θεωρείται πρόδρομος του αποικισμού  στις δυσπρόσιτες περιοχές.

Φυλή: τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που ξεχωρίζουν τους  λαούς (χρώμα, ανάστημα),τόπος διαμονής (θέση πάνω στη γη), μορφολογία εδάφους (κατοικίας), κλπ. συντελούν   στη διαμόρφωση και προαγωγή του κοινωνικού άτομου.

Στα ξεχωριστά γνωρίσματα, ο ρόλος του χρόνου. Χθες- σήμερα-αύριο. Παρελθόν-παρόν-μέλλον, όπου: το παρελθόν» συνθέτει  ιστορία, το παρόν τη συνεχίζει και το μέλλον περιμένει  τη  δικαίωση. Η αλληλεξάρτησή τους επιδρά στη διαμόρφωση των   ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και σκέψεις κάθε λαού.

Κληρονομικότητα: συντελεστής διαμόρφωσης, και παραγωγής, η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο βιολογικά και κληροδοτήματα (σωματικά πνευματικά ψυχικά), άλλα και συμπεριφοράς των προγόνων.

Στη δύναμη της κληρονομικότητας πιστεύει ο Πίνδαρος « γένοιτο οίος έσει μαθών», στην παντοδυναμία της οι Schopenhauer- Galton- Lombroso κ. ά.

        Ο Goethe  την παραδέχεται στον «Φάουστ»: «αλίμονο σου γιατί είσαι απόγονος...»

 Ο Σωκράτης την παραγνωρίζει δίνοντας παντοδυναμία στην  αγωγή «Ουδείς εκών κακός και ουδείς άκων καλός».

Ο Πλάτων μιμείται τον Σωκράτη χωρίς να είναι απόλυτος, ενώ  ο Θέογνης υποστηρίζει «ούποτε ποιήσεις τον κακόν άνθρωπο»

Με την παντοδυναμία ή όχι της κληρονομικότητα; Δεν σταματούν ν'

      ασχολούνται ψυχολόγοι και ειδικοί επιστήμονες. Είναι βέβαια σημαντική αλλά όχι

       ανίκητη εκτός από ορισμένες βαριές περιπτώσεις, ευτυχώς ελάχιστες.

Κοινωνία-κοινωνικό περιβάλλον: σπουδαίος παράγοντας μεγάλης σημασίας, που επιδρά στην ψυχοπνευματική ανάπτυξη του νέου ανθρώπου. Είναι ζωντανό παράδειγμα και παίζει  αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη του ατόμου. Ιστορία-ζωή-θεσμοί- περίγυρος-σύλλογοι-σωματεία-ιδρύματα, άνθρωποι σε θέση ηγέτη, ασκούν επιδράσεις στο μικρόκοσμο και στον ρόλο της αγωγής.

Τα θεμέλια της κοινωνικοποίησης μπαίνουν στον παιδικό σταθμό· εντυπώσεις και αναμνήσεις από   τον χώρο αυτό, παραμένουν ανεξίτηλες μέσα στη ψυχή.

         Στον χώρο του παιδικού σταθμού, ο νεαρός μαθητής συνηθίζει να βρίσκεται μαζί με συνομηλίκους του, προσέχει, παρατηρεί και  μιμείται αυτούς που το βοηθούν. Στη μίμηση στηρίζει τις  ελπίδες η αγωγή και από τη μίμηση δημιουργείται η άμιλλα (ευγενής).

Η ζωή και η κίνηση της ομήγυρης, σταθεροποιούνται μέσα  στην ψυχή και όταν η συναναστροφή είναι πολύχρονη, γίνονται  ένα με τη φύση του ατόμου.

Οικογενειακό περιβάλλον: κυρίαρχος παράγοντας αγωγής, Στο χώρο  του, εντάσσεται ο νέος άνθρωπος αμέσως με τη γέννησή του. Επιβιώνει μέσα σ' αυτό, επηρεάζεται από αυτό, διαμορφώνει χαρακτήρα, εκπαιδεύεται.

Αξίες  ζωής-ηθικές  αρχές-ιδανικά-ψυχικά  χαρίσματα καλλιεργούνται στην οικογένεια και τον συνοδεύουν σε όλη τη γήινη διαδρομή του.

Οι  επαφές του με άτομα προηγούμενης γενιάς του δημιουργούν την αγωγή-μόρφωση, παρέχοντάς  του συνάμα τα απαραίτητα για τη ζωή και την ανάπτυξη της προσωπικότητας.

Αναγνωρισμένες αξίες-αρχές-ήθη-έθιμα-εμπειρίες, δεν είναι βιολογικά ή οργανικά χαρακτηριστικά, δεν κληρονομούνται, αλλά αποκτούνται.

«Φύση-λόγο-έθος» παραδέχεται στη διαμόρφωση του χαρακτήρα  ο συνετός και ρεαλιστής Αριστοτέλης.

Το άτομο όπως είναι γνωστό, κληρονομεί από τους προγόνους του καλά και άσχημα στοιχεία. Απ' αυτά η αγωγή αξιοποιεί τα θετικά και καταπολεμά τα αρνητικά με σύστημα, μέθοδο  και κατάλληλα μέσα.

Ανώτερη θεωρούν τη δύναμη της αγωγής οι Leibnitz-Kant- Looke- Herbat- Fichteκ.ά.

««Η αγωγή νικά την κληρονομικότητα». Οι παιδαγωγοί που » που  πιστεύουν στο «γίνε ό,τι είσαι», αγωνίζονται για τη διαπαιδαγώγηση των ατόμων, μέσα στα «ιδρύματα αγωγής» που  υπάρχουν σε όλες τις κοινωνίες.

Αλλά ο πρώτος παράγοντας σε αξία. που θεμελιώνει τα ψυχοπνευματικά χαρακτηριστικά, διαμορφώνει τον χαρακτήρα, ετοιμάζει το νέο άτομο για να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο   και αποτελεί τη συνισταμένη   όλων των άλλων παραγόντων είναι η εκπαίδευση.

Εκπαίδευση: η συστηματική διδασκαλία και αγωγή ειδικών  στην προπαρασκευή ατόμων, με σκοπό   τη σωστή  ένταξή τους  στο κοινωνικό σύνολο.

Η εκπαίδευση ακόμη και για τους λαούς που  βρίσκονται  σε πρωτόγονη κατάσταση (ευτυχώς τις   μέρες μας ελάχιστοι),  αποτελεί θεμελιώδη αρχή και παράδοση, γιατί πιστεύουν στη δύναμή της.

 Έργο της είναι μετάβαση του πολιτισμού από τη μια γενιά στην άλλη και δίχως αυτή είναι αδύνατη    (η μετάβαση).

Ένας λαός μπορεί να επιβιώσει χωρίς άνετη οικονομική κατάσταση, χωρίς εθνική ιστορία, αλλά όχι    χωρίς εκπαίδευση.

Η επιτυχία της στηρίζεται κυρίως στην οικογένεια- σχολείο-  εκκλησία-κοινωνία-άλλα κράτη.

Εκκλησία: παιδευτικό και σπουδαίο το έργο της. Οι. Αρχές  και  τα δόγματα κάθε θρησκείας,  οι ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις, επιδρούν ευεργετικά στην αγωγή των οπαδών. Είναι  ευνόητο ότι η υπερβολή και η εκμετάλλευση εκ μέρους των αντιπροσώπων φέρει άσχημα αποτελέσματα.

Τα άλλα κράτη: έχουν τη δική τους θέση στην  εκπαίδευση και είναι ανάμεσα στους παράγοντες επιτυχίας της, γιατί  σήμερα με την εύκολη μετακίνηση (συγκοινωνιακά μέσα) και επικοινωνία (τηλέφωνο, ΙΝΤΕΡΝΕΤ, ΜΜΈ), κανένα κράτος δεν είναι  απομονωμένο. Διεθνείς Οργανισμοί-συνεννοήσεις κρατών- προσπάθειες για τη διατήρηση της ειρήνης-ανθρώπινα δικαιώματα  και τόσα άλλα έχουν συμβάλλει στην προετοιμασία  του νέου ατόμου για την σωστή ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο.

Τί σημαίνει όμως εκπαίδευση και ποιά η διαφορά της με την «αγωγή»;

Ο όρος «αγωγή» περιορίζεται στην διαπαιδαγώγηση- καθοδήγηση-οδηγία ενηλίκων για την  ανάπτυξη και την όλη ψυχο­σύνθεση των ανηλίκων από ψυχικής και γραμματικής πλευράς.

Ενώ ο όρος « εκπαίδευση» έχει πλατύτερη έννοια και αρχίζει από τη βρεφική ηλικία όπου   εκπαιδεύω ερμηνεύεται ανατρέφω και η συνέχεια της (μεγαλώνοντας ηλικιακά το άτομο) σημαίνει μόρφωση με διδασκαλία σε ειδικούς χώρους.

Γνωριμία-προσαρμογή-προαγωγή είναι οι τρεις βασικές επι­διώξεις της εκπαίδευσης. Γνωριμία με την πολιτιστική του κλη­ρονομιά, για να μάθει και να εκτιμήσει τους κόπους και τις θυσίες των προγόνων του.

Προσαρμογή στην κοινωνική ζωή, ξεκινώντας από το οικογε­νειακό του περιβάλλον.

Προαγωγή, η συνέχιση των παραπάνω προσπαθειών με σκοπό τη διατήρηση και

αναβάθμιση των πολιτισμικών αγαθών του παρελθόντος.

Η σπουδαιότητα της προαγωγής είναι μεγάλη, γιατί δίχως την προσπάθεια προαγωγής οι λαοί   θα ήταν καταδικασμένοι σε στασιμότητα η οποία βαθμηδόν θα οδηγούσε σε αφανισμό. Για τον κίνδυνο αυτό, το άτομο οφείλει όχι μόνο να γνωρίζει προσπάθειες και θυσίες των   προγόνων του, αλλά και να συνει­δητοποιεί την ευθύνη του για τη διαφύλαξη και βελτίωση συν­θηκών   ζωής και επίτευγμα του πολύπλευρου πολιτισμού που έχει κληρονομήσει.

Η αγωγή και μέρος της εκπαίδευσης οφείλεται στην οικογένεια όπου θα ξεκινήσει το άτομο τη γήινη διαδρομή του.

Ανίκανο οργανικά να επιβιώσει με τον ερχομό του στον κόσμο και δίχως κανένα μορφωτικό επίπεδο, η όλη ευθύνη ανά­πτυξης και διαπαιδαγώγησης είναι στα χέρια των γονέων, με  πρώτη τη μάνα, ακολουθεί ο πατέοας, τα αδέλφια και κάθε άτομο που ζει κάτω από την ίδια στέγη. Με τα πρόσωπα αυτά το παιδί όχι μόνο έχει μεγάλη εξάρτηση αλλά   και ψυχική σύνδεση.

Ασυγχώρητο σφάλμα παραμελήσεις και παραλείψεις των γονέων στο μεγάλωμα του παιδιού τους. «Δώστε μου μητέρες καλές  να σας δώσω κράτη ευτυχισμένα και ένδοξα».

Σε όλες τις κοινωνίες, η αγωγή της πρώτης παιδικής ηλικίας   είναι  το βασικότερο μορφωτικό έργο και έχει μεγάλη σημασία στην οργάνωση  και λειτουργία  των  σχολείων  όλων των βαθμίδων  και ειδικά της πρωτοβάθμιας.

Η σχολική ηλικία ξεκινά από τα 6 χρόνια μέχρι τα 15 , είναι  υποχρεωτική στη χώρα μας και συνεχίζεται προαιρετικά. Το σχολείο, εκτός από το σκοπό και την ευθύνη της μάθησης,   επιτελεί και κοινωνικό σκοπό (στην πλατύτερη έννοια του)   γιατί

συμβάλλει στην πρόοδο και στην ευημερία του συνόλου παρασκευάζοντας το μαθητή στην απόκτηση αναγκαίων   ικανοτήτων ορθής και αποδοτικής δράσης.

Από ψυχολογικής πλευράς η ηλικία του θρανίου κρίνεται η

πιο πρόσφορος στο να δέχεται επιδράσεις του περιβάλλον:

Οι γονείς με ευχαρίστηση, εμπιστοσύνη και σιγουριά δίδουν το παιδί τους στη σχολική κοινότητα. Παρακολουθούν   με  ανεξάντλητο ενδιαφέρον την όλη πρόοδο του, κρίνουν τον   εκπαιδευτικό και του αποδίδουν έπαινο ή ευθύνες.

Εκτός όμως από το σκοπό και την ευθύνη της μάθησης το   σχολείο επιτελεί και κοινωνικό σκοπό (στην πλατύτερη έννοιά     του) ·   συμβάλλει στην πρόοδο και ευημερία του συνόλου με το  να προπαρασκευάζει τον μαθητή για να μπορέσει να  αποκτήσει τις αναγκαίες ικανότητες για ορθή και αποδοτική δράση.

 Η εκπαίδευση συνδέεται ακατάλυτα με το μορφωτικό  επίπεδο , την πρόοδο, τον πολιτισμό και την οικονομική δύναμη κάθε λαού.

Η εκπαίδευση καθορίζει το μέλλον των πολιτών·  λαμπρό  μεν αν είναι καλή, αν όχι, το αντίθετο.

Η  εκπαίδευση προετοιμάζει και εφοδιάζει σωματικά και ψυχικά το μαθητή, να αντιμετωπίσει και να δώσει σωστές λύσεις σε  κάθε πρόβλημα ατομικό ή κοινωνικό που θα συναντήσει μεγαλώνοντας.

«Αν είχαμε στα χέρια μας την εκπαίδευση, θα μπορούσαμε  να  μεταβάλομε τον χαρακτήρα της Ευρώπης σε χρονικό διάστημα  μικρότερο από έναν αιώνα» είπε ο Leibnitz  (1646-1716). Η σωστή  σχολική εκπαίδευση είναι η σπουδαιότερη βάση της οικονο­μίας μιας  χώρας   γιατί καταβάλλουν προσπάθεια ειδικοί με μέθοδο και

σύστημα.

 Ο  Anne Robert Jacqueς  Turgot   (1727-1781) επίσης σε υπόμνημά του το 1775 προς το βασιλιά της Γαλλίας γράφει: «Αν γίνει  δεκτό  το σχέδιο μου για την οργάνωση της εκπαίδευσης, θα γεννηθεί   μετά 10 χρόνια νέα Γαλλία η οποία με την πνευματική ανάπτυξη με την ελευθερία των ατόμων της με τα καλά ήθη και   με τη φιλοπατρία του λαού της, θα πάρει την πρώτη θέση στην   οικουμένη ολόκληρη».

Οι σπουδαίοι αυτοί παράγοντες συντελούν στην διαμόρφωση

του κοινωνικού ανθρώπου. Έργο γονέων και σχολείων να  εκπαιδεύει σωστά τους νέους για το καλό των ιδίων και της κοινωνίας ολόκληρης.

 Αγωγή-Παιδεία-Εκπαίδευση το Α και Ω !!!

 

                    Κλειώ Λούμου- Μαρκάκη

 

Βιβλίο Ν. Μακρή  « ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΓΝΩΣΗ &..» 2015

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

“ΔΡΟΜΩΝ”

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

Ν. Πλαστήρα 202 – 13562, Αγ. Ανάργυροι

Τηλ. & Fax: 210-26.17.648

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

ΤΙΤΛΟΣ: "Μανώλης Μαρκάκης -Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας" ΣΕΛΙΔΕΣ: 336 (+16 φωτογραφικό ένθετο)

ΤΙΜΗ: 20 €

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: "ΔΡΟΜΩΝ"

ISBN: 960-8330-43-2

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις "ΔΡΟΜΩΝ" το βιβλίο της εκπαιδευτικού Κλειώς Λούμου-Μαρκάκη, με τον τίτλο: "Μανώλης Μαρκάκης -Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας"

Πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι του πνεύματος δε φεύγουν ποτέ, αλλά ότι είναι πάντα ανάμεσά μας, μας νουθετούν και μας διδάσκουν με το έργο τους, θεώρησα χρέος μου να φέρω στη δημοσιότητα τον άνθρωπο Μανώλη Μαρκάκη, όπως τον βίωσα αναπολώντας την πορεία του από τα πρώτα-πρώτα χρόνια της σύντομης ζωής του μέχρι το πρόωρο και ξαφνικό πέρασμά του στην ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ.

Στις σελίδες αυτές παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό μέρος της πνευματικής του δημιουργίας (επιστημονικό-λογοτεχνικό), αρχής γενομένης από τα πρώτα γραπτά και δημοσιεύσεις του σε ηλικία 15 ετών, αποσπάσματα από αυτοτελείς εκδόσεις, δημοσιεύσεις, μεταφράσεις, ένα μικρό μέρος από το ανέκδοτο έργο του, επιστολές, κριτικές που βρέθηκαν στο αρχείο του και κατάλογος των δραστηριοτήτων του ( συνέδρια, ομιλίες, διαλέξεις, βιβλιοκρισίες, δοκίμια, σκόρπιες δημοσιεύσεις...) Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

Ας δούμε όμως και τις απόψεις δύο πνευματικών ανθρώπων για τον Μανώλη Μαρκάκη: του Δρ Φιλοσοφίας και Συγγραφέα, κ. Νίκου Μακρή, καθώς και της γνωστής Ηθοποιού κ. Άννας Συνοδινού:

ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΑΡΚΑΚΗΣ

Ιστορικός των εκδιπλώσεων του πνεύματος, λογοτέχνης και στοχαστής ο αείμνηστος Μανώλης Μαρκάκης που μας άφησε νωρίς, θα παραμένει κοντά μας με το επιβλητικό και τόσο γόνιμο έργο του το οποίο θα εκτιμηθεί αναμφισβήτητα απ' τους επερχόμενους. Στις σελίδες του ο στοχαστής μιλάει στο σύγχρονο άνθρωπο με την ελληνική φωνή η οποία είναι εξ' ορισμού οικουμενική, κοινωνεί με τις μεγάλες κατακτήσεις του λόγου και της τέχνης, ανοίγει ορίζοντες και υποψιάζει δημιουργικά.

Οι απέραντες γνώσεις του Μανώλη Μαρκάκη αδελφώνονται δημιουργικά με τον προσωπικό του στοχασμό και ο αναγνώστης των βιβλίων του νοιώθει πως αυλίζεται στον κόσμο της ωραιότητας υπό τα βήματα ενός τόσο διεισδυτικού και φιλόξενου στοχαστή... Νίκος Μακρής (Δρ. Φιλοσοφίας)

* * *

Ο ποιητής Μανώλης Μαρκάκης ως γνήσιος Έλληνας στάθηκε απέναντι στην αντίληψη της ιστορικής κοσμοθεωρίας και βιοθεωρίας, ολόρθος με το είναι του και έζησε με την ψυχή του, τη λογική, τη μεταφυσική, την επιστημολογία, το δίκαιο και την αισθητική του πολιτισμού. Και τη γεύτηκε από τις διηγήσεις για την αρχή των όντων του αρχαιότερου ποιητή μας, του Ομήρου, αυτόν που ονόμασε τον “Ώκεανό” ποτάμιο Θεό ως αρχή των όντων .

Το ποιητικό έργο του Μαρκάκη μαρτυρά διαρκώς την παρουσία της γενετικής αρχής του νερού και του φωτός, της φωτιάς δηλαδή. Ο Μανώλης Μαρκάκης ως οντότητα σπάνιας ευαισθησίας δεν πέτρωσε πάνω στα θεωρήματα της έρευνας περί τας αρχάς του κόσμου, συνέζησε με αυτές μέσω των ανθρώπων και των φίλων του, για να μας μεταδώσει πληροφορίες πάνω στο φαινόμενο της ζωής... Άννα Συνοδινού (Ηθοποιός)

Με την παράκληση δημοσίευσης

“ΔPOMΩΝ”

EKΔOΣEIΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

Ν. Πλαστήρα 202 Άγιοι Ανάργυροι 135 62

Tηλ. & Fax: 210-26. 17. 648

www.ekdoseisdromon.gr

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

  

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη

ΤΙΤΛΟΣ: Ταξιδιωτικοί Συλλογισμοί

[Περιήγηση στην πολιτισμική Ευρώπη και Αίγυπτο ]

   

ΣΕΛΙΔΕΣ: 202 ΤΙΜΗ: 15 €

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: “ΔΡΟΜΩΝ” ISBN: 978-960-694-066-8

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις “ΔΡΟΜΩΝ” το βιβλίο της συγγραφέως-φιλολόγου Κλειώς Λούμου-Μαρκάκη

με τον τίτλο: “Ταξιδιωτικοί Συλλογισμοί [Περιήγηση στην πολιτισμική Ευρώπη και Αίγυπτο ] ”.

Ιδού τι αναφέρει η συγγραφέας στο οπισθόφυλλου του βιβλίου:

 

Ένα ταξίδι έχει να σου προσφέρει μύρια τόσα, ώστε επιστρέφοντας να συνεχίσεις τη ζωή σου με νέες δυνάμεις,

μεγαλύτερο κουράγιο και περισσότερη διάθεση. Γεμίζεις καθώς λένε τις μπαταρίες σου με γνώσεις, εμπειρίες, ψυχική

ευεξία, που μόνο από ακούμπισμα μπορείς να τις αποκτήσεις. Γιατί είναι αλήθεια όσα και να διαβάσεις, όσα και να δεις

σε φωτογραφίες, ωχριούν μπροστά στην ζωντάνια μιας άμεσης προσέγγισης.

Κάθε ταξίδι μου έχει και την ιστορία του. Ακολουθώ τη γνωστή σε όλους διαδικασία: επιλογή, διάβασμα, ξεναγήσεις,

προσωπικά βιώματα, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού –και επιστρέφοντας–, όλα αυτά εμπεδώνονται με τη γραφίδα μου.

Στο περιδιάβα μου προσπάθησα όχι μόνο να περιγράψω τα όσα είδα και άκουσα αλλά να δώσω στον αναγνώστη

ιστορικά κυρίως στοιχεία, αλλά και σημεία που κέντρισαν πιότερο το ενδιαφέρον και την ψυχή μου. Είναι μέρη που

περπάτησα -γνώρισα -γεύθηκα. Το συναίσθημα που μπαίνει στα κείμενα είναι πέρα για πέρα αληθινό, η περιγραφική

ζωντάνια καθρεπτίζει το ξανάνιωμα της ψυχής μου που με κατέχει κάθε φορά σαν να είναι η πρώτη φορά. Με την ελπίδα

να γίνει και ο αναγνώστης κοινωνός της ταξιδιωτικής μου ευφορίας αποφάσισα να φέρω στη δημοσιότητα τους

ταξιδιωτικούς μου συλλογισμούς.

 

Η Κλειώ Λούμου-Μαρκάκη γεννήθηκε στο Πετροκεφάλι Ηρακλείου Κρήτης, από γονείς εκπαιδευτικούς, και μεγάλωσε

στο Ηράκλειο. Κατοικεί στην Αθήνα, είναι παντρε-μένη με τον Πολυχρόνη Λούμο και έχει αποκτήσει τρία παιδιά.

Έχει τελειώσει την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης και παρακολούθησε Σεμινάρια Παιδαγωγικής και

Φιλολογίας στην Αθήνα. Εργάστηκε ως δα-σκάλα σε Ιδιωτικά και Δημόσια Σχολεία.

Από τα νεανικά της χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή, δημοσιεύοντας κείμενα και κριτικές σε διάφορα λογοτεχνικά

κυρίως περιοδικά, και ιδιαίτερα στον περιοδικό Κρητικό Τύπο. Συμμετείχε και στη συγγραφή της “Σχολικής Υδρίας”. Κριτική

της μεταφράστηκε στα γερμανικά και συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο “Nikos Katsarakis Ein Kretischer Odusseus”.

Είναι τακτικό μέλος σε Σωματεία και Συλλόγους, όπως: “Εταιρεία φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου”, “Κοινωφελής

Επιστημονική Εταιρεία Ερεύνης του Ελληνορθόδοξου Βυζαντινού Πολιτισμού”, μέλος της “Παγκρήτιας Ένωσης

Λογοτεχνών”, της “Ένωσης Συντακτών Κρητικού Τύπου” κ.ά.

Είναι αδελφή του Φιλοσόφου-Κοινωνιολόγου Μανώλη Μαρκάκη και μετά το θάνατό του ανέλαβε την ευθύνη ν’ α-

σχοληθεί με την προβολή και διάδοση του έργου του, ώστε να γίνει ευρύτερα γνωστό. Το 2006 κυκλοφόρησε το βιβλίο

“Μανώλης Μαρκάκης: Η πορεία της ζωής του και μέρος της πνευματικής του δημιουργίας”.

  Με την παράκληση δημοσίευσης